Παρασκευή 28 Μαΐου 2010
Πέμπτη 27 Μαΐου 2010
Παρασκευή 30 Απριλίου 2010
σημαντική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σταυρούπολης για το πρώην στρατόπεδο
Νέα ώθηση στην υπόθεση της απόδοσης του πρώην στρατοπέδου «Παύλου Μελά» στην τοπική κοινωνία και την αξιοποίησή του ως Μητροπολιτικό Πάρκο δίνει η απόφαση που έλαβε το Δημοτικό Συμβούλιο της Σταυρούπολης στην τελευταία του συνεδρίαση. Με την απόφαση αυτή τίθενται οι αρχές χρήσης και δόμησης του πρώην στρατοπέδου, ενώ ζητείται να παραχωρηθεί κατά κυριότητα στο Δήμο.
Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2010
Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2010
Τρίτη 31 Μαρτίου 2009
Κυριακή 29 Μαρτίου 2009
Παρασκευή 20 Μαρτίου 2009
Σάββατο 7 Μαρτίου 2009
Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου 2009
πώς είναι το τοπίο;
πώς ήταν το τοπίο στο παρελθόν;
που βρίσκεται σήμερα;
η πρόσφατη ιστορία του στρατοπέδου
νομοθεσία
η εικόνα της Δυτικής Θεσσαλονίκης
οι άνθρωποι της περιοχής
στοιχεία αέριας ρύπανσης
τμ πρασίνου / κάτοικο
αρνητικά σημεία του χώρου
άλλα πάρκα
το δυτικό τόξο
πώς θα είναι το πάρκο;
πόσο μεγάλο θα είναι το πάρκο του Παύλου Μελά;
μορφή
κτίρια
σύνδεση με τον αστικό ιστό
κίνηση μέσα και γύρω από το πάρκο - στάθμευση
χλωρίδα
πανίδα
υδάτινοι πόροι
υλικά
διαχείριση απορριμάτων
προτεινόμενες χρήσεις
ενέργεια
πόσο κοστίζει η συντήρηση του πάρκου;
δομή λειτουργίας
ασφάλεια
ποιά θα είναι τα οφέλη από τη δημιουργία του πάρκου;
κλείνοντας...
πώς είναι το τοπίο
Νοτιοδυτική πλαγιά με θέα το λιμάνι, τη δυτική Θεσσαλονίκη και τις εκβολές των ποταμών, η τελευταία πλαγιά πριν τις προσχωσιγενείς επίπεδες εκτάσεις του δέλτα του Δενδροπόταμου.
Τμήματα της έκτασης είναι διαμορφωμένα σε επίπεδα, υπάρχουν δενδροστοιχίες οργανωμένες πάνω στους άξονες βορρά-νότου, ανατολής-δύσης, ενώ ανάλογα προσανατολισμένα είναι τα επιμήκη μονώροφα ή δυώροφα κτίρια του πρώην στρατοπέδου.
πώς ήταν το τοπίο στο παρελθόν;
Στην γύρω περιοχή έχουν εντοπιστεί από ανασκαφική έρευνα τρεις ιστορικοί οικισμοί:
- Οικισμός Ομόμοιας 3.500 - 2.800 π.Χ. (νεολιθικός οικισμός)
- Τούμπα του Λεμπέτ, τεχνητός λόφος ύψους 20 μέτρων, από αλλεπάληλα ερείπια σπιτιών (εποχή χαλκού)
- Τράπεζα του Λεμπέτ, οικισμός με τραπεζοειδή κάτοψη ο οποίος δεν έχει ακόμα ανασκαφεί
καθώς και νεκροταφεία
Ομόνοιας, Πολίχνης, Δερβενίου του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ.
Σημαντικά ευρύματα βρέθηκαν κατά τις πρόσφατες ανασκαφές με αφορμή τη διάνοιξη της οδού Λαγκαδά η οποία κατέλαβε το δυτικό όριο του στρατοπέδου, για τα οποία δεν έχουμε στοιχεία.
Σύμφωνα με περιγραφές βυζαντινών χρονογράφων η ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται σαν παραδείσιος κάμπος με πλούσια βλάστηση, νερά, πουλιά. Ενδεχόμενα η ευρύτερη περιοχή να ταυτίζεται με την περιοχή όπου τελούνταν το μεγάλο παζάρι των Δημητρίων.
"Στα βυζαντινά χρόνια, ο χώρος της σημερινής Σταυρούπολης και δυτικότερα είναι το μέρος όπου ετελούντο τα Δημήτρια (...) Η ευρύτερη περιοχή γύρω από τη Σταυρούπολη ήταν ο πιο σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος της Κεντρικής Μακεδονίας. Εδώ ενώνονται δύο μεγάλοι δρόμοι. Η Εγνατία οδός, από το Δυρράχιο στα Κύψελα που την ξέρει όλος ο κόσμος, και ο μέγας βόρειος δρόμος των επιδρομών από τη Χρυσή και τη Ληταία πύλες της Θεσσαλονίκης έως το Σίρμιο, στην περιοχή του Βελιγραδίου. Οι δύο δρόμοι ενώνονται εδώ. Καταλαβαίνετε λοιπόν την εμπορική σημασία του τόπου, που βέβαια οι βυζαντινοί δεν άφησαν να πάει χαμένη"
. Π. Θεοδωρίδης, από το βιβλίο του Σ. Λαζαρίδη "Από το Βαρδάρι ως το Λεμπέτ"
πού βρίσκεται;
Βρίσκεται επάνω στην οδό Λαγκαδά, παλαιότατο και σημαντικότατο οδικό άξονα της δυτικής Θεσσαλονίκης που ενώνει το κέντρο της πόλης και το λιμάνι με την ενδοχώρα. Βρίσκεται στο κέντρο σήμερα της δυτικής Θεσσαλονίκης μίας περιοχής με πληθυσμό μισό εκατομμυρίο κατοίκους περίπου.
Στο νότιο όριο της έκτασης κάτω από την οδό Δαβάκη, είναι διευθετημένο ρέμα (ο λοξός λάκκος) που ενώνεται υπόγεια με τον Δενδροπόταμο. Η περιοχή της Νεάπολης που βρίσκεται νότια είναι ιδιαίτερα πυκνοδομημένη.
Δυτικά διέρχεται η οδός Λαγκαδά (με πλάτος οδοστρώματος 45 μ. περίπου) που χωρίζει το στρατόπεδο από την Τερψιθέα, μια περιοχή με ικανοποιητικούς όρους δόμησης.
Βόρεια βρίσκεται η συνοικία των Νεοκτίστων με μεγάλο συντελεστή δόμησης και έλλειψη ελεύθερων χώρων, η οποία διαχωρίζεται από το χώρο του στρατοπέδου από μία ζώνη γηπέδων.
Ανατολικά βρίσκεται μία επίσης πυκνοκατοικημένη γειτονιά η οποία ξεκινά από την οδό Παύλου Μελά, έναν τοπικής σημασίας μονόδρομο.
η πρόσφατη ιστορία του στρατοπέδου
"Το στρατόπεδο δημιουργήθηκε το 1881 με αγορά από την Τουρκική Στρατιωτική Διεύθυνση 49 τουρκικών στρεμμάτων από τη συνολική έκταση 573 στρεμμάτων και 2 ελβεκίων ιδιοκτησίας της Σαφιγιέ Χανούμ, σύμφωνα με τον υπ΄αριθμό 24/1297/1881 του Τουρκικού Κτηματολογίου. Η έκταση αυτή αντιστοιχεί στο νότιο τμήμα του σημερινού στρατοπέδου." *
Τότε χτίστηκαν τα δύο μεγάλα επιμήκη κτίρια, το τζαμί επί της οδού Λαγκαδά, και κάποια άλλα κτίρια προσανατολισμένα όλα επάνω στους άξονες Βορρά-νότου, ανατολής-δύσης, εκτός από το οθωμανικό τέμενος που είναι στραμμένο προς τη Μέκκα (πιθανή χρονολογία κατασκευής του τεμένους 1905).
- 1912 ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο Ελληνικό κράτος, συμμαχικά στρατεύματα, 1917 πυρκαγιά, μικρασιατική καταστροφή 1922, εγκατάσταση στην περιοχή προσφυγικών οικισμών για στέγαση πυροπαθών και προσφύγων. Επέκταση του στρατοπέδου προς το βορρά με ενσωμάτωση νέας έκτασης μέχρι την οδό Π. Λεβαντή(ιδιοκτησίας αρχικά Σαούλ Μοδιάνο)
- 1940-44 ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, τόπος εκτελέσεων και βασανισμών
- πέρασε στον ελληνικό στρατό όπου ανήκει ακόμα. Σταδιακά σε αυτά τα χρόνια προέκυψε απομάκρυνση των στρατιωτικών δραστηριοτήτων και εγκατάληψη του χώρου.
Από την πρώτη περίοδο του στρατοπέδου (τέλη 19ου αι. -1912) σε σχέση με τα κτίρια σημειώνουμε:
" Από τα σωζόμενα κτίρια διακρίνουμε τέσσερις κύριους κτιριακούς τύπους ανάλογα με τα ιδιαίτερα μορφολογικά, τυπολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά τους. Πρόκειται για το τζαμί, το κτίριο της ταξιαρχίας (που τμήμα του κατεδαφίστηκε για τη διαπλάτυνση Λαγκαδά), τα εκλεκτικιστικά κτίσματα των στρατώνων και τα κτίσματα των στάβλων, που διασώζουν έως σήμερα τον εξοπλισμό τους. Σημειώνεται ότι όλα τα κτίσματα έχουν δεχθεί επεμβάσεις μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας, στην εσωτερική τους οργάνωση ή στην κατασκε
υαστική τους δομή"
Σ ε σχέση με τα κτίρια της επόμενης περιόδου μέχρι το 1944:
"Διακρίνονται τουλάχιστον οκτώ τύποι κτισμάτων, μονώροφων στην πλειοψηφία τους, που ανεγείρονται σταδιακά για την κάλυψη διαφορετικών αναγκών (εσταβλισμού, αποθήκευσης, συντήρησης οχημάτων και διοίκησης)...Πρόκειται για επιμήκη μονώροφα κτίσματα απλής μορφής ..ικανά να στεγάσουν διάφορες χρήσεις (στρατωνισμό, αποθήκη, συνεργείο οχημάτων κ.τ.λ.)**
*Μαρία Λιλιμπάκη, Αστικές Αναπλάσεις. Το Στρατόπεδο Παύλου ΜελάΥΠΕΧΩΔΕ - Οργανισμός ρυθμιστικού σχεδίου και προστασίας περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, ΑΠΘ, Περιβάλλον και εκπαίδευση, Συμβολή στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση για τα προβλήματα της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη Μάϊος 1997
**Στοιχεία σε σχέση με τα υφιστάμενα κτίρια και την ιστορία το χώρου από την εισήγηση της Α. Σ. Πάλλη, αρχιτέκτονα, ΜSc στην αποκατάσταση Μνημείων πολιτισμού, υπάλληλος Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Σταυρούπολης
και από το "Σχέδιο αξιοποίησης του στρατοπέδου Παύλου Μελά" του Ν. Σουλάκη Δρ. αρχιτέκτων Μηχ.
φωτογραφία: αρχείο Γιάννη Μέγα
από το λεύκωμα "δι εγκαταστάσεως" του Σπύρου Λαζαρίδη
Σημείωση:
Μέσα στο χώρο του στρατοπέδου βρίσκονται σήμερα διάσπαρτες μαρμάρινες ταφόπλακες πλάκες, πιθανά μεταφερμένες από το Εβραϊκό νεκροταφείο.
νομοθεσία
Ο νόμος 1561/85 για το Ρυθμιστικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης προέβλεπε την απομάκρυνση των στρατοπέδων από το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης για την εξασφάλιση ελεύθερων χώρων (Άρθρο 14, εδάφιο 3.1.8)
Το στρατόπεδο Παύλου Μελά προορίζεται να λειτουργήσει ως υπερτοπικός πόλος πρασίνου - ελεύθερων χώρων - αθλητικών και πολιτιστικών εγκαταστάσεων με επαναχρησιμοποίηση των σημαντικότερων παλαιών στρατιωτικών κτιρίων.
Σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο Αριθ.: 2745/99, ΦΕΚ 224 Α΄/99, Ν 2745/27-10-99, προβλέπεται απόδοση τουλάχιστον του 50 % της έκτασης για αστικό πράσινο.
Στο άρθρο 3 του ν. 2745/99 (ΦΕΚ 224 Α΄/99) προβλέπεται ότι το ποσοστό της πολεοδομημένης γης που θα αποδοθεί στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μπορεί να είναι στο ίδιο το υπό μελέτη στρατόπεδο ή άλλο ή ακόμη και σε άλλη έκταση του Δημοσίου.
η εικόνα της Δυτικής Θεσσαλονίκης
Η μαζική ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε κάπου στο ΄60 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικό της ανάπτυξης της πόλης η έλλειψη συνολικού σχεδιασμού, η αποσπασματικότητα, η κοντόφθαλμη λογική κάλυψης αναγκών και μεγιστοποίησης ιδιωτικού κέρδους. Αποτέλεσμα η κακή ποιότητα της καθημερινής ζωής των κατοίκων. Μέγιστα προβλήματα της πόλης η αέρια ρύπανση, η ποιότητα των υδάτων (Θερμαϊκός, ποτάμια, λίμνες της ευρύτερης περιοχής), κυκλοφοριακό, έλλειψη ελεύθερων χώρων, ηχορύπανση, τσιμεντοποίηση της επιφάνειας της πόλης και άλλα οικονομικής ή άλλης φύσης..
"Περιδιαβάζοντας κανείς στο χώρο της σημερινής ελληνικής πόλης και στο περιαστικό της περίβλημα, ανάμεσα στις άλλες εμπειρίες που αποκομίζει, μένει με μία αόριστη εντύπωση ότι οι τόποι τούτοι βρίσκονται σε μία μεταβατική κατάσταση. Μάλιστα αυτή η αίσθηση προκαλείται από τη θεώρηση και του χώρου και του ανθρώπινου παράγοντα.....το σύνολο είναι ένας σωρός είναι μη σύνολο, είναι ασύμβατοι "λίθοι και πλίνθοι και κέραμοι..." Αυτό είναι το συχνότερο συναντώμενο τοπίο της ελληνικής πόλης....Μήπως μάλιστα αυτή η κατάσταση είναι παγιωμένη και δεν είναι μεταβατική όπως αρχικά υποπτευθήκαμε; Αυτό όμως θα ήταν τότε η κατάρρευση των προσδοκιών μας. Εάν η εικόνα που βλέπουμε είναι τελική και παγιωμένη, αυτό θα ήταν το τέλος της αρχιτεκτονικής, της πολεοδομίας, της τέχνης, του πολιτισμού. Κοντολογίς είμαστε χαμένοι...Δεν μας μένει λοιπόν παρά να είμαστε αισιόδοξοι και να ενισχύουμε την υπόθεση για τη μεταβατική κατάσταση της ελληνικής πόλης....."
απόσπασμα από τον πρόλογο του Α.Αραβαντινού από το βιβλίο "Τα νέα αστικά τοπία και η ελληνική πόλη" επιμέλεια: Άσπα Γοσπονδίνη, Ηλίας Μπεριάτος
οι άνθρωποι της περιοχής
Οι κάτοικοι των δυτικών συνοικιών, είναι κυρίως μετανάστες, εσωτερικοί από την υπόλοιπη Μακεδονία, οικονομικοί από τις γύρω βαλκανικές χώρες, πολιτικοί μετανάστες, επαναπατρισμένοι έλληνες(;). Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει αρκετή ανομοιογένεια στη σύσταση του πληθυσμού σε σχέση με τον τόπο καταγωγής και τον πολιτισμό που μεταφέρεται από αυτό τον παράγοντα. Η γενιά με ηλικία 40-45 είναι η πρώτη γενιά κατοίκων που γεννήθηκαν εδώ. Επειδή η μετανάστευση συνεχίζεται ακόμα, πολλά από τα νέα παιδιά έχουν βρεθεί εδώ έχοντας άλλη μητρική γλώσσα.
Οικονομικά οι κάτοικοι της δυτικής Θεσσαλονίκης, ανήκουν κυρίως στη μέση και εργατική τάξη.
Η κοινωνική ζωή δεν σχετίζεται ακόμα ιδιαίτερα με τον δημόσιο χώρο.
στοιχεία αέριας ρύπανσης
"Η ποιότητα ατμόσφαιρας στη Θεσσαλονίκη
Για την ατμοσφαιρική ρύπανση της Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας οι συγκεντρώσεις:
· του μονοξειδίου του άνθρακα (CO), του μολύβδου (Pb), του διοξειδίου του θείου (SO2) μειώθηκαν σε πολύ μεγάλο ποσοστό και βρίσκονται σήμερα σε επίπεδα κάτω από τα όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας της ΕΕ, στις περισσότερες των περιπτώσεων
. των αιωρουμένων σωματιδίων PM10 (εισπνεύσιμα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη των 10 μm) μειώθηκαν σε κάποιο βαθμό, αλλά εξακολουθούν να βρίσκονται σε επίπεδα ψηλότερα από τα ισχύοντα και τα νέα όρια.
· του διοξειδίου του αζώτου (NO2) παρουσίασαν σταθεροποίηση με μικρή ανοδική τάση και τείνουν να έχουν υπερβάσεις των νέων ορίων
· του όζοντος (Ο3) παρουσίασαν σταθεροποίηση με μικρή ανοδική τάση, ιδίως στις περιοχές, που είναι εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος. ....
Η σημασία του πράσινου
Ένα από τα κατά προτεραιότητα μέτρα ανάσχεσης της υποβάθμισης της ποιότητας ατμόσφαιρας και κατ' επέκταση της ποιότητας ζωής στην πόλη είναι η περιφρούρηση και αναβάθμιση των δημόσιων ελεύθερων χώρων με βασική επιλογή την αύξηση του πράσινου, διότι μεταξύ άλλων, βελτιώνονται οι κλιματικές συνθήκες ιδίως κατά την περίοδο καυσώνων, υποβοηθείται ο αερισμός της πόλης και διασπείρονται ευκολότερα οι ατμοσφαιρικοί ρύποι.
Από περιβαλλοντική και πολεοδομική άποψη, το θέμα του πράσινου είναι από τα κρισιμότερα. Σύμφωνα με μια άποψη, η δημιουργία ελεύθερων δημόσιων χώρων και πρασίνου υψηλής ποιότητας αναβαθμίζει πολύ περισσότερο μια αστική περιοχή απ' ότι η ίδρυση ενός πολιτιστικού κτιρίου.
Η αναβάθμιση και αύξηση του πράσινου δεν μπορεί να περιορίζεται σε ένα εγχείρημα «εξωραϊσμού» του δημόσιου χώρου, αλλά οφείλει να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την έλλειψη ελεύθερων και πράσινων χώρων επιδιώκοντας ταυτόχρονα την αντιμετώπιση γεωγραφικά εντοπισμένων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, με στόχο τη ριζική αναδιάρθρωση και αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και τη μείωση των γεωγραφικών και κοινωνικών ανισοτήτων, που σχετίζονται με αυτό.
" Πράσινο και ατμοσφαιρική ρύπανση στη ΘεσσαλονίκηΚώστας Νικολάου, Δρ. Χημικός Περιβαλλοντολόγος ΟΡΘ, Αν. Καθηγητής ΑΠΘ (ΠΔ407/80), Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών – Περιφ. Τμ. Κ. Δ. Μακεδονίαςστοιχεία από εισήγηση για την ημερίδα για το στρατόπεδο Παύλου Μελά "Από το χακί στο πράσινο", Δήμος Σταυρούπολης, Θεσσαλονίκη 31 Μαϊου 2007
τμ πρασίνου / κάτοικο
"Για να είναι αποτελεσματική η επίδραση της βλάστησης στον ενεργειακό ισολογισμό μιας πόλης απαιτείται μια αναλογία, καλώς κατανεμημένου πράσινου 15-20 τ.μ. ανά κάτοικο (Ντάφης 2001). (...)
Όσο χαμηλότερη είναι η ανά κάτοικο αναλογία πρασίνου σε μια πόλη τόσο πιο δύσκολα είναι τα πράγματα. Η παγκόσμια οργάνωση υγείας του ΟΗΕ θέτει ως ελάχιστο αποδεκτό όριο τα 8-10 τ.μ. ανά κάτοικο. Το Π.Σ. Θεσσαλονίκης βρίσκεται μακριά από το όριο αυτό.
Σύμφωνα με το «Στρατηγικό Σχέδιο Βιώσιμης Ανάπτυξης της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης» οι αστικοί υπαίθριοι χώροι στο ΠΣΘ είναι 2,73 τ.μ./κάτοικο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Α΄ σταδίου του Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου για το Πράσινο στη Θεσσαλονίκη (Παπαμίχος κ.ά. 2004) η αναλογία πρασίνου για το Π.Σ. Θεσσαλονίκης είναι η ακόλουθη:
ΔήμοιΠ.Σ. Θεσσαλονίκης 5,04 τ.μ./κάτοικο
Δήμος Θεσσαλονίκης (2,70)* 2,15 τ.μ./κάτοικο
-װ- Αγ. Παύλου - 2,88 τ.μ./κάτοικο
-װ-Αμπελοκήπων - 5,96 τ.μ./κάτοικο
-װ- Ελευθερίου (2,2)* 0,83 τ.μ./κάτοικο
-װ- Ευόσμου 6,27 τ.μ./κάτοικο
-װ- Καλαμαριάς (5,6)* 5,58 τ.μ./κάτοικο
-װ- Μενεμένης (~ 5,0)* 14,35 τ.μ./κάτοικο
-װ- Νεαπόλεως (2,0)* 0,99 τ.μ./κάτοικο
-װ- Πανοράματος - 26,87 τ.μ./κάτοικο
-װ- Πολίχνης (5,10)* 8,71 τ.μ./κάτοικο
-װ- Πυλαίας ( ; ,73)* 10,55 τ.μ./κάτοικο
-װ- Σταυρούπολης (3,80)* 14,33** τ.μ./κάτοικο
-װ- Συκεών (3,00)* 3,08 τ.μ./κάτοικο
-װ- Τριανδρίας (0,84)* 1,06 τ.μ./κάτοικο
Δ.Δ Ευκαρπίας _ 5,00 τ.μ./κάτοικο
Δ.Δ Πεύκων _ 30,62 τ.μ./κάτοικο
*Εκτιμήσεις Υπηρεσιών Πρασίνου Δήμων
** με απόδοση του χώρου του στρατοπέδου;
Οι χώροι αυτοί δεν σημαίνει ότι έχουν τα χαρακτηριστικά καλοσχεδιασμένων και λειτουργικών από κάθε άποψη χώρων πρασίνου και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που αυτοί δέχονται έντονες πιέσεις για αλλαγή χρήσης. Στις εκτιμήσεις της επιστημονικής ομάδας για τη σύνταξη του Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου για το Πράσινο στη Θεσσαλονίκη δεν περιλαμβάνονται οι δενδροστοιχίες.
"Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΤΟ Π.Σ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ , Θ. Δ. ΖΑΓΚΑΣ, Αν. καθηγητής Α.Π.Θ.Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο ΘεσσαλονίκηςΤμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Εργαστήριο Δασοκομίας - θεσσαλονίκη
"Και μόνον η μετατροπή των στρατοπέδων αυτών σε αστικά πάρκα θα διπλασίαζε το κατά κεφαλή πράσινο για τους κατοίκους του Π.Σ.Τα στρατόπεδα συνιστούν κομβικά στοιχεία για ευρύτερες αστικές αναπλάσεις και η δυνατότητα αυτή δδεν πρέπει να θυσιαστεί σε καμιά άλλη σκοπιμότητα.
Θα πρέπει να αποτραπεί με κάθε τρόπο είτε η δόμηση με αντιπαροχή είτε ο κατακερματισμός των εκτάσεων και παραχώρησης τμημάτων στους όμορους δήμους. "
Ν. Παπαμίχος, Πολεοδόμος, αναπληρωτής καθηγητής
τ.μ. πρασίνου /κάτοικο σε άλλες πόλεις
Αθήνα 2,55
Θεσσαλονίκη 2,73
Παρίσι 8,54
Ρώμη 9,00
Λονδίνο 9,00
Βερολίνο 13,00
Άμστερνταμ 27,00
στοιχεία ΥΠΕΧΩΔΕ 1994
άλλα πάρκα
Αστικοί Κήποι & Πάρκα-Διεθνής εμπειρία.
Ένα ειδυλλιακό καταφύγιο στο κέντρο της πόλης.(central Park-Μανχαταν)
Διαχείριση πράσινων χώρων στο Βερολίνο
parc de la villette
ΠΑΡΚΑ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ
Hyde Park 1.420 στρέμματα
Kensington Gardens 1.100 στρέμματα
Bushy Park 4.400 στρέμματα
Green Park 212 στρέμματα
Greenwich Park 740 στρέμματα
Regent's Park 1.948 στρέμματα
Richmond Park 9.550 στρέμματα
Kew Royal Botanic Gardens1.200 στρέμματα
Buckingham Palace Garden 170 στρέμματα
Hampstead Heath & Kenwood 3.650 στρέμματα *
*στοιχεία από τη μελέτη "μύθοι και πραγματικότες για το μητροπολιτικό πάρκο του ελληνικού" Εργαστήριο αστικού περιβάλλοντος ΕΜΠ, Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
το δυτικό τόξο
Τις τελευταίες δεκαετίες η φράση ακούγεται περιστασιακά, προεκλογικά, γενικόλογα, αφηρημένα, σχεδόν ποιητικά. "Δυτικό τόξο" χαρακτηρίστηκε το δίκτυο ελεύθερων χώρων της δυτικής Θεσσαλονίκης με κέντρα τα στρατόπεδα , και άξονα τον Δενδροπόταμο. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου δικτύου μπορεί να αντισταθμίσει τα περιβαλλοντικά προβλήματα της δυτικής Θεσσαλονίκης, να βελτιώσει την ζωή των κατοίκων, να ενοποιήσει ουσιαστικά και όχι θεωρητικά τις δυτικές δυνοικίες.
αρνητικά σημεία του χώρου
Η εγκατάσταση του υποσταθμού της ΔΕΗ στη βοριοδυτική γωνία του στρατοπέδου έχει αφήσει πολλά ερωτηματικά στους κατοίκους της περιοχής, σε σχέση με την υγεία τους.
Οι κεραίες που είναι εγκατεστημένες στο κτίριο του ΟΤΕ ακριβώς απέναντι από το οθωμανικό τέμενος δημιουργούν αντίστοιχες απορείες.
Σε πολλά σημεία του χώρου έχουν συγκεντρωθεί οικοδομικά μπάζα, είτε από την εργολαβία της οδού Λαγκαδά, είτε από ιδιώτες. Μεγάλος όγκος μπάζων έχει συγκεντρωθεί στην νοτιοδυτική ελεύθερη έκταση του στρατοπέδου, τα οποία έχουν ισοπεδωθεί. Μεγάλο τμήμα των μπάζων αυτών είναι οι πέτρες της παλιάς περίφραξης του χώρου. Τα σημεία αυτά θα πρέπει να προσδιοριστούν, και να προγραμματιστεί η εξυγίανσή τους.
Τα τελευταία χρόνια κεντρικό σημείο του στρατοπέδου χρησιμοποιείται από την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου Σταυρούπολης σαν τόπος απόθεσης ογκωδών αντικειμένων. Έχει προγραμματιστεί η άμεση απομάκρυνση των όγκων των απορριμάτων και η εξυπνότερη διαχείριση του ζητήματος.
Απαιτείται έλεγχος του χώρου για προσδιορισμό και απομάκρυνση επικίνδυνων στοιχείων (έλεγχος των υπόγειων υδάτων, επικίνδυνα αντικείμενα όπως νατοϊκά συρματοπλέγματα, πιθανή ύπαρξη πυρομαχικών, τρύπες στο έδαφος από βόθρους ή άλλες κατασκευές, κλπ) προκειμένου να χαρακτηριστεί ο χώρος ασφαλής.
πώς θα είναι το πάρκο;
Οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης δεν έχουν πρόσβαση σε κάποιο μεγάλο ελεύθερο χώρο ή πάρκο (με εξαίρεση το χώρο των πανεπιστημίων, το δάσος του Σεϊχ-Σού και την παραλία;)*.
Όλοι αρχικά συμφωνούν ότι αυτό που χρειάζονται οι πόλεις μας είναι πράσινο, όχι αυτοκίνητο, όχι δόμηση. Μπαίνουν έτσι από την αρχή κάποια δεδομένα. Το μέλλον της πόλης σχεδιάζεται στο παρόν, και ο χαρακτήρας αυτού του πάρκου μπορεί να δώσει το στίγμα της Δυτικής Θεσσαλονίκης.
*τα πάρκα που δεν έχουμε
πόσο μεγάλο θα είναι το πάρκο του Παύλου Μελά;
Κάποια τμήματα της έκτασης αποδόθηκαν στους γύρω δήμους για την ανέγερση σχολείου και χώρων αθλητισμού και πρασίνου, επίσης σε τμήμα της έγινε από τη ΔΕΗ εγκατάσταση υποσταθμού.
Στοιχεία οικοπέδου - υφιστάμενη κατάσταση
Εμβαδόν οικοπέδου 363,6 στρεμμάτα*
*στοιχεία από τη μελέτη "Σχέδιο αξιοποίησης στρατοπέδου Παύλου Μελά", Νίκος Σουλάκης, Δρ αρχιτέκτων μηχανικός
Ανάλογου μεγέθους είναι η έκταση από την Εγνατία μέχρι την παραλία και από την Αριστοτέλους μέχρι τη Γούναρη.
μορφή
"Ανακαλύπτοντας το φυσικό τοπίο μέσα στην πόλη"
Οικολογική αποκατάσταση και ανάδειξη του υφιστάμενου φυσικού τοπίουδάσος - ρέμα - λιβάδι - καλλιέργειες
Ο χώρος αντιμετωπίζεται σαν εννιαίος και συνεχής. Προτείνεται μεγιστοποίηση της επιφάνειας φύτευσης, και σύνδεση με τους γύρω αδόμητους και πράσινους χώρους.
Επαναφορά του ανάγλυφου του εδάφους στην αρχική του κατάσταση, όπου αυτό είναι εφικτό, όπου δηλαδή δεν υπάρχει πρόβλημα με τα διατηρούμενα κτίρια και δέντρα .
κτίρια
Στην παρούσα πρόταση προτείνεται επανάχρηση των υφιστάμενων κτιρίων μετά από εργασίες αποκατάστασης , με ελευθερία στο χειρισμό των μη διατηρητέων κτιρίων. Κάποια δηλαδή μπορούν να κατεδαφιστούν εντελώς. Σε καμία περίπτωση δεν αυξάνεται η δόμηση, οι ημιυπαίθριοι (δηλαδή οι υπόστεγοι χώροι) και η κάλυψη.
Υφιστάμενη κατάσταση
Δόμηση:
Κτίρια 27.890 τ.μ.
Υπόστεγοι χώροι 7.557 τ.μ.
Υπόγειοι χώροι -
Κάλυψη:
Κτίρια 22.879 τ.μ.
ποσοστό κάλυψης 6,3 %*
*στοιχείo από τη μελέτη "Σχέδιο αξιοποίησης στρατοπέδου Παύλου Μελά", Νίκος Σουλάκης, Δρ αρχιτέκτων
σύνδεση με τον αστικό ιστό
Γίνεται σύνδεση με τον υφιστάμενο αστικό ιστό, στις προεκτάσεις των δρόμων των γύρω περιοχών οργανώνεται ένα δίκτυο πεζοδρόμων, που ακολουθεί καμπύλες διαδρομές επάνω στο ανάγλυφο του εδάφους και ενώνει τις περιοχές γύρω από το στρατόπεδο. Οι προεκτάσεις αυτές σχετίζονται με βασικές οδικές αρτηρίες (Καραολή και Δημητρίου), Κολοκοτρώνη, ή με άλλες οδούς που μπορούν να μετατραπούν σε πεζόδρομους, ή έστω μπορούν να προσφέρουν φαρδύ πεζοδρόμιο ή ποδηλατόδρομο. Κάποιες από αυτές τις διαδρομές μπορούν ακόμα και τη νύχτα να παρέχουν συνθήκες ασφάλειας με φωτισμό και χρήσεις χωροθετημένες επάνω τους.
κίνηση μέσα και γύρω από το πάρκο, στάθμευση
Μέσα από τη πρόταση προβλέπεται ο κύριος χώρος να είναι μόνο για πεζούς και ποδήλατα. Υπάρχει δυνατότητα να μπεί αυτοκίνητο σε συνθήκες ανάγκης και ανεφοδιασμού. Ποδήλατα μπορούν να παρέχονται επι τόπου.
Σε σχέση με τη στάθμευση προτείνεται το αυτοκίνητο να παραμείνει περιφερειακά, σε πρώτο στάδιο σε υπέργειο χώρο, σε επόμενο στάδιο σε υπόγειο χώρο. Προτεινόμενες θέσεις η μεγάλη νοτιοδυτική έκταση στη γωνία της οδού Λαγκαδά με Δαβάκη μπροστά στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, και μία μικρότερη περιοχή στη βορειοδυτική γωνία, κάτω από το χώρο του ποδοσφαιρικού γηπέδου του Παύλου Μελά.
Προβλέπονται δύο στάσεις μετρό επάνω στην οδό Λαγκαδά με τις οποίες κάποιος θα μπορεί να προσεγγίσει το χώρο, μία μπροστά στην παλιά νοτιοδυτική πύλη του στρατοπέδου, και μία προς την υπόγεια διάβαση των Νεοκτίστων. Οι στάσεις σχετίζονται με τους υπόγειους χώρους στάθμευσης. Για την σύνδεση της Πολίχνης με την περιοχή των Νεοκτίστων απαιτείται διαδημοτική κυκλοφοριακή μελέτη.
χλωρίδα
Η χλωρίδα αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο δενδροφυτεύσεις πεύκης τραχείας που φυτεύθηκε πριν 50 χρόνια. Αυτά τα μεγάλα δέντρα οριοθετούν εσωτερικούς δρόμους δημιουργούν σε κάποια σημεία φυτοφράχτη, και σχηματίζουν δύο άλση, το ένα στην βορειοανατολική γωνία και το άλλο -μικρότερης ηλικίας- στο κέντρο το χώρου. Υπάρχουν επίσης δάφνες, ευκάλυπτοι, καλλωπιστική δαμασκηνιά, ακακία κοινή και Κωνσταντινουπόλεως, σφενδάμια, κυπαρίσσια πλαγιόκλαδα, αείλανθοι, πικροδάφνες, αγγελικές, σπάρτα, αριζόνικα, τούγιες, και άλλα είδη.
Το πράσινο είναι το κυρίαρχο στοιχείο της πρότασης.
Μπορεί η θέση για το πράσινο να ξεκινά από το να αναπτυχθεί ένα φυσικό σύστημα από μόνο του μέχρι τη δημιουργία ενός βοτανικού κήπου ο οποίος θα αποτελέσει την "κιβωτό της ελληνικής χλωρίδας", αλλά και άλλων θεματικών ενοτήτων από τον κόσμο των φυτών, όπως δενδρώνες, οπωροφόρα, λαχανόκηπους, κήπος υγροτόπων, εκπαιδευτικούς κήπους με χρήσιμα φυτά, αρωματικά, φαρμακευτικά, ελαιοδοτικά, ινοφόρα, φυτά για βιοκαύσιμα, θερμοκήπια όπου θα φιλοξενούνται φυτά τροπικά, παχύφυτα, κάκτοι σαρκοφάγα, αρχέγονα φυτά.
Βάζοντας σα παράμετρο την εναρμόνιση με το υγιές κοντινό φυσικό τοπίο και το κόστος συντήρησης επιλέγεται μία μέση κατεύθυνση. Από τη μελέτη προτείνεται φύτευση με μεγάλα αιωνόβια δέντρα κυρίως περιφερειακά ώστε να δημιουργηθούν οπτικά φράγματα από τις γύρω πολυκατοικίες, και ηχοφράγματα προς τις μεγάλες οδούς. Σα βασικά είδη προτείνονται το πλατάνι και η υγράμπαρη κυρίως στο ίχνος του ρέματος. Προς το εσωτερικό του πάρκου διαμορφώνονται ξέφωτα με μεμονωμένα δέντρα, αλέες, πλατώματα με καλλιέργειες, κήποι, εκτάσεις που μπορούν να αποτελούν πεδίο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των γύρω σχολείων.
Ελαιώνες, αμυγδαλιές, πέργκολες με κληματαριές και αναρριχώμενες τριανταφυλλιές, οπωρώνες από πορτοκαλιές, λεμονιές, μανταρινιές, αχλαδιές, βερικοκιές και ακόμα βολβοί όπως ανεμώνες, κυκλάμινα, νάρκισσοι, υάκινθοι, ίριδες, ορχιδέες, που ανθίζουν διαδοχικά μέσα στο χρόνο από τον χειμώνα εώς και την άνοιξη ακόμη και το καλοκαίρι. Προτείνονται επίσης κήποι αρωματικών, παχύφυτων και κακτοειδών. Η μίξη μίας μεγάλης ποικιλίας προτεινόμενων φυτών σε "φυσική " διάταξη, έχει σα στόχο να δώσει το όμορφο αποτέλεσμα των τυπικών μεσογειακών οικοσυστημάτων.*
* στοιχεία από κ.Μαρία Κουλούρη, γεωπόνο
Πρώτη εκτίμηση για προτεινόμενα είδη δένδρων για την έκταση του πάρκου
αειθαλή:
δρυς-βελανιδιά
ελιά
πεύκα
κυπαρρίσι
ελέαγνος (τζιτζιφιά)
φυλλοβόλα:
πλατάνι
υγράμπαρη (μοιάζει με πλατάνι, πορτοκαλοκίτρινο το φθινόπωρο)
φλαμουριά (άρωμα και άσπρα λουλούδια την άνοιξη, τσάϊ)
σφένδαμος (κόκκινο)
λιριόδενδρο (κίτρινο λουλούδι)
κατάλπη (τεράστια φύλλα σε σχήμα καρδιάς, λουλούδια λευκά, αλλάζει την κλίμακα)
κερκίδα (φουξ λουλούδια την άνοιξη, στρόγγυλο φύλλο)
μουριά (σκιά, καρποί)
ροδακινιά (καρποί)
συκιά (καρποί )
ροδιά (καρποί)
αμυγδαλιά (καρποί)
κράτεγος (κόκκινο, κάνει καρπούς που προσελκύουν πουλιά)
"Σχεδιάζοντας με τη «φύση»Με το σχεδιασμό του φυσικού τόπου, εισερχόμαστε σε μια διαδικασία επιβολής ενός συστήματος ελέγχου, απέναντι σεό,τι εξ ορισμού δηλώνεται ως «αυτοφυές». Καλούμαστε συνεπώς, να επιβάλουμε ελεγκτικούς κανόνες σε φυσικάστοιχεία, όπως δένδρα, θάμνοι κλπ "
ανακαλύπτοντας το φυσικό τοπίο στο δημόσιο χώρο
Σπουδάστρια: Άντα ΠαπανακλήΑθήνα, Σεπτέμβριος 2005
πανίδα
Τα πρώτα είδη ζώων που θα εγκατασταθούν, είναι τα πουλιά. Ήδη κατά εποχές βρίσκουν καταφύγιο τσαλαπετεινοί, γερακίνες, καμπίσιες πέρδικες, καθώς και άλλα είδη που ζούν στην πόλη, όπως καστανοκέφαλος γλάρος, σπουργίτης, δεκαοχτούρα.
Δεν έχει γίνει καταγραφή για τα άλλα είδη που ζουν στο χώρο.
(οι φωτογραφίες με τον τσαλαπετεινό είναι μπροστά στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας)
Τα παρακάτω είδη πουλιών έχουν καταγραφεί στο δέλτα του Δενδροπόταμου, σε μικρή απόσταση από το χώρο του στρατοπέδου:
Κορμοράνος
Λαγγόνα
Νανοβουτηχτάρι
Σκουφοβουτηχτάρι
Φοινικόπτερο (φλαμίνγκο)
Αργυροτσικνιάς
Σταχτοτσικνιάς
Βαρβάρα
Κιρκίρι
Σφυριχτάρι
Νερόκοτα
Φαλαρίδα
Αβοκέτα
Γερακίνα
Ξεφτέρι
Βραχοκιρκίνεζο
Κοκκινοσκέλης
Καστανοκέφαλος Γλάρος
Μαυροκέφαλος Γλάρος
Ασημόγλαρος
Νανόγλαρος
Καμπίσια Πέρδικα
Δεκαοχτούρα
Ψαρόνι
Σπουργίτης
πηγή: ΕΚΠΑΖ - Σταύρος Καλπάκης, γεωπόνος
υδάτινοι πόροι
Επαναχάραξη της πορείας του ρέματος που αποτελούσε το νότιο όριο του στρατοπέδου (λοξός λάκκος) και αξιοποίηση των υδάτινων πόρων –βρόχινα, και του νερού που διέρχεται αυτή τη στιγμή από τον υπόγειο αγωγό κάτω από την οδό Δαβάκη - μέσα από δημιουργία δικτύου συλλογής νερού και διανομής του σε φυτεύσεις.
υλικά
Αναστρέψιμες κατασκευές, εφήμερες, χρήση φυσικών υλικών για τη διαμόρφωση διαδρομών ή άλλων επιφανειών, πλατωμάτων, πλατειών, χώρων στάθμευσης.
διαχείριση απορριμάτων
Ο χώρος του πάρκου μπορεί να λειτουργήσει σα πρότυπο σε αυτό το θέμα, με γνώμονα τις τρέχουσες απόψεις για ανακύκλωση και διαχείριση απορριμάτων.
προτεινόμενες χρήσεις
Προτείνονται δράσεις στεγασμένες ή υπαίθριες που να αναφέρονται στο σύνολο των κατοίκων της πόλης και όχι μόνο σε μικρές ειδικές ομάδες, ώστε να λειτουργεί ο χώρος σαν υπερτοπικός πόλος.
εφήμερο-αειφόρο
Ζητούμενα είναι η δυνατότητα εναλλακτικών χρήσεων του χώρου δηλαδή η μεταβλητότητα, η ποκιλία και η εξασφάλιση βιωσιμότητας.
Υπάρχει σχετικός πίνακας με τις προτεινόμενες χρήσεις αποτυπομένες
η πρόταση είναι υπό διαμόρφωση
ενέργεια
Διερεύνηση των ενεργειακών δυνατοτήτων του χώρου με στόχο την ενεργειακή αυτονομία του πάρκου. Τα κτίρια που είναι προσανατολισμένα προς το νότο μπορούν να δεχτούν φωτοβολταϊκά, καθώς επίσης μπορούν να γίνουν εφαρμογές γεωθερμίας, οι εγκαταστάσεις να συμβαδίζουν με την αρχή της εξοικονόμισης ενέργειας (ηλιακά φωτιστικά κλπ).
Ο χώρος στο σύνολό του μπορεί να αποτελέσει πεδίο εφαρμογής και έρευνας εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ένα ζωντανό παράδειγμα στον αστικό δημόσιο χώρο. Κάτι τέτοιο θα μειώσει το κόστος λειτουργίας.
βλέπε:
"ο ήλιος κινεί ένα ολόκληρο αεροδρόμιο"
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε επίπεδο δήμων:
Samso
http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=21.07.2007,id=63744292
http://energiakademiet.dk/images/imageupload/File/DK/Eksterne%20medier/tobhma_graesk_avis.pdf
http://www.energia.gr/article.asp?art_id=25341
http://www.energiakademiet.dk/default_uk.asp
Aη Στράτης
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_06/05/2008_1287386
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=content&task=view&id=4619
http://www.kykladesnews.gr/Antagonismos-Milou-ke-Santorinis-gia-to-proto-prasino-nisi.html
Ανάβρα
http://www.e-tipos.com/newsitem?id=53548
http://www.chiosnews.com/cn1822009638230.asp
πόσο κοστίζει η συντήρηση του πάρκου;
Εξαρτάται. Σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, και με την προϋπόθεση ότι ο χώρος δεν παράγει τίποτα, το κόστος συντήρησης ανέρχεται κατά μέσο όρο στις 2.000€/στρέμμα κατ' έτος, σε βορειοευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα:
"Πουθενά στον κόσμο τα πάρκα και το πράσινο δεν καλύπτουν το κόστος συντήρησης και λειτουργίας τους. Η αυτοδιοίκηση και το κράτος καλύπτουν σε ποσοστό που υπερβαίνει συνήθως το 90% του συνολικού κόστους, τα λειτουργικά έξοδα και τη συντήρηση των πάρκων, των μεγάλων πλατειών, των δημοσίων κήπων και γενικά όλων των ελεύθερων δημόσιων χώρων, πράσινων ή μη. Έσοδα από επισκέπτες ή δραστηριότητες αποτελούν ελάχιστο τμήμα αυτών των προϋπολογισμών. Η ανταπόδοση έρχεται από το συνολικό όφελος για την πόλη και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Αξίζει να τονιστεί ότι ακόμη και σε χώρες όπου ιδιωτικοποιήθηκαν όλες οι βασικές υποδομές των πόλεων, η συντήρηση και λειτουργία των πάρκων παρέμεινε στις αρμοδιότητες του δημόσιου τομέα."
" Μύθοι και πραγματικότητες για το μητροπολιτικό πάρκο του Ελληνικού"
Σύμφωνα με άλλη άποψη αυτό το κόστος μπορεί να πέσει στα 250 ευρώ/στρέμμα κατ΄έτος, εφόσων μιλάμε για ένα φυσικό σύστημα, κοντά στην τοπική χλωρίδα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση του πάρκου του Παύλου Μελά μπορούμε επίσης να μιλάμε για οικονομική ανταπόδοση από δράσεις που μπορούν να λάβουν μέρος στο χώρο, είτε πρόκειται για φεστιβάλ, εκμετάλευση χώρων αναψυχής, ή άλλες δράσεις για τις οποίες απαιτείται τεχνοοικονομική προσέγγιση.
βλέπε: Βιώσιμος Τουρισμός , αστικός τουρισμός,
ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ (02/05/2007)-ΥΠΕΧΩΔΕ
δομή λειτουργίας
Δημιουργία ειδικού φορέα οργάνωσης και διοίκησης του πάρκου, με στόχο τον προσδιορισμό της ταυτότητας του χώρου, την εξασφάλιση της οικονομικής του βιωσιμότητας και της ποιότητας των παροχών, την μέγιστη και βέλτιστη ανταποδοτικότητά του προς την πόλη.
Ώθηση για συμμετοχή των δημοτών. Μία εκδοχή θα ήταν ένας φορέας άμεσα εκλεγόμενος από τους δημότες (μετόχους;) κατά το παράδειγμα του Σάμσο (συμμετοχή δημοτών, διαφάνεια, δημοσιοποίηση στο διαδίκτυο, συνελεύσεις)
ασφάλεια
Σύμφωνα με την πρόταση το πάρκο αντιμετωπίζεται σαν ελεύθερος χώρος, δεν περιφράσεται, δημιουργούνται φυσικές είσοδοι από την διαμόρφωση του εδάφους και τις φυτεύσεις, προστατεύεται με όρους που ισχύουν για τους δημόσιους χώρους μέσα στις πόλεις.
Ενδεχόμενα χρειάζεται επαρκής φωτισμός τη διάρκεια της νύχτας, με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χωρίς υπερβολές και φωτορύπανση .
Η αύξηση της παρουσίας, δραστηριότητας, κίνησης των ανθρώπων αυξάνει την ασφάλεια σε σχέση με ένα περιφραγμένο και φαινομενικά άδειο τις νυχτερινές ώρες πάρκο.
ποιά θα είναι τα οφέλη από τη δημιουργία του πάρκου;
περιβαλλοντικά οφέλη:
μείωση θερμοκρασίας κατά 3-4 βαθμούς Κελσίου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες,
αισθητή βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής
κατακράτηση καπνού, σκόνης, αιωρούμενων σωματιδίων
φιλτράρισμα του μολυσμένου αέρα με την απορρόφηση διαφόρων οξειδίων
μείωση του θορύβου
ρύθμιση των ρευμάτων αέρα της πόλης
μείωση της διάβρωσης του εδάφουςσυγκράτηση και καταστροφή βακτηρίων που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα
δημιουργία περιβάλλοντος κατάλληλου για τη διαβίωση πουλιών και ζώων
συμβολή στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου
κοινωνικά οφέλη:
μείωση της εγκληματικότητας,
βελτίωση της ανθρώπινης ποιότητας ζωής
αύξηση της κοινωνικής συνεύρεσης
οικονομικά οφέλη:
δημιουργία νέων θέσεων εργασίας,
παροχή υπηρεσιών χαμηλού κόστους για τους κατοίκους της πόλης
οφέλη σε επίπεδο υγείας των κατοίκων της πόλης:
μείωση αναπνευστικών
καρδιακών νοσημάτων,
εγκεφαλικών,
καρκινοπαθειών, κλπ
σχετικές μελέτες
http://www.parks.ca.gov/pages/795/files/benefits%20final%20online%20v6-1-05.pdf
http://www.tpl.org/content_documents/parks_for_people_Jan2004.pdf
τα πάρκα που δεν έχουμε
Τα παρκα "φάρμακο" ζωής
κλείνοντας..
θα λέγαμε ότι η πρόταση για το μητροπολιτικό πάρκο Παύλου Μελά έχει στόχουςτην ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, της ιστορίας της περιοχής, με άξονα τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Χαρακτηρίζεται πεδίο έρευνας - εφαρμογής - προώθησης εναλλακτικών μορφών ενέργειας, και ταυτόχρονα ένα ζωντανό πεδίο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς φορείς όλων των βαθμίδων της πόλης.
Παράλληλα μπορεί να γίνει η καρδία της δυτικής Θεσσαλονίκης, ένας πόλος κοινωνικής δραστηριότητας με βάση τον πολιτισμό, την αναψυχή, τον υπαίθριο αθλητισμό, ο μοναδικός χώρος χωρίς αυτοκίνητο, ζωντανός στη διάρκεια της μέρας, ευέλικτος στη χρήση, φιλικός, με φαντασία επινοητικότητα και σεβασμό στον ιστορικό χαρακτήρα του τόπου.
Το κόστος κατασκευής συντήρησης απόδοσης των εγκαταστάσεων είναι σημαντικός παράγοντας που πρέπει να συνυπολογίζεται στο σχεδιασμό του πάρκου. Βασική είναι η δημιουργία φορέα με κέντρο το πάρκο και στόχο την υλοποίηση και συνέχειά του.
Η πρόταση είναι σε στάδιο εξέλιξης, δεν αποτελεί ακόμα επίσημη θέση του δήμου Σταυρούπολης . Υπάρχουν πιθανά ελλείψεις και λάθη που θα χαρούμε να διορθώσουμε μετά από επισήμανση.
Συνεργάζονται για τη διαμόρφωση της πρότασης:
Έφη Σειρά, αρχιτέκτονας ΑΠΘ, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Φώτης Τσακμάκης, αρχιτέκτονας ΑΠΘ
Άρης Μαβίδης, πτ. διοίκησης επιχειρήσεων, εκπαιδευτικός, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Νανά Χατζηαθανασιάδου, γεωπόνος, Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Σταυρούπολης
Φάνια Περσάκη, γεωπόνος, Msc αρχιτεκτονικής τοπίου, Τεχνική υπηρεσία Δήμου Σταυρούπολης
Δήμος Χλωπτσιούδης, ιστορικός, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Αποστολία Παπαχρήστου, δικηγόρος, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Ελένη Βαρβαρέζου, αρχιτέκτονας, Μsc πολεοδομίας ,Τεχνική υπηρεσία δήμου Σταυρούπολης
πώς ήταν το τοπίο στο παρελθόν;
που βρίσκεται σήμερα;
η πρόσφατη ιστορία του στρατοπέδου
νομοθεσία
η εικόνα της Δυτικής Θεσσαλονίκης
οι άνθρωποι της περιοχής
στοιχεία αέριας ρύπανσης
τμ πρασίνου / κάτοικο
αρνητικά σημεία του χώρου
άλλα πάρκα
το δυτικό τόξο
πώς θα είναι το πάρκο;
πόσο μεγάλο θα είναι το πάρκο του Παύλου Μελά;
μορφή
κτίρια
σύνδεση με τον αστικό ιστό
κίνηση μέσα και γύρω από το πάρκο - στάθμευση
χλωρίδα
πανίδα
υδάτινοι πόροι
υλικά
διαχείριση απορριμάτων
προτεινόμενες χρήσεις
ενέργεια
πόσο κοστίζει η συντήρηση του πάρκου;
δομή λειτουργίας
ασφάλεια
ποιά θα είναι τα οφέλη από τη δημιουργία του πάρκου;
κλείνοντας...
πώς είναι το τοπίο
Νοτιοδυτική πλαγιά με θέα το λιμάνι, τη δυτική Θεσσαλονίκη και τις εκβολές των ποταμών, η τελευταία πλαγιά πριν τις προσχωσιγενείς επίπεδες εκτάσεις του δέλτα του Δενδροπόταμου.
Τμήματα της έκτασης είναι διαμορφωμένα σε επίπεδα, υπάρχουν δενδροστοιχίες οργανωμένες πάνω στους άξονες βορρά-νότου, ανατολής-δύσης, ενώ ανάλογα προσανατολισμένα είναι τα επιμήκη μονώροφα ή δυώροφα κτίρια του πρώην στρατοπέδου.
πώς ήταν το τοπίο στο παρελθόν;
Στην γύρω περιοχή έχουν εντοπιστεί από ανασκαφική έρευνα τρεις ιστορικοί οικισμοί:
- Οικισμός Ομόμοιας 3.500 - 2.800 π.Χ. (νεολιθικός οικισμός)
- Τούμπα του Λεμπέτ, τεχνητός λόφος ύψους 20 μέτρων, από αλλεπάληλα ερείπια σπιτιών (εποχή χαλκού)
- Τράπεζα του Λεμπέτ, οικισμός με τραπεζοειδή κάτοψη ο οποίος δεν έχει ακόμα ανασκαφεί
καθώς και νεκροταφεία
Ομόνοιας, Πολίχνης, Δερβενίου του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ.
Σημαντικά ευρύματα βρέθηκαν κατά τις πρόσφατες ανασκαφές με αφορμή τη διάνοιξη της οδού Λαγκαδά η οποία κατέλαβε το δυτικό όριο του στρατοπέδου, για τα οποία δεν έχουμε στοιχεία.
Σύμφωνα με περιγραφές βυζαντινών χρονογράφων η ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζεται σαν παραδείσιος κάμπος με πλούσια βλάστηση, νερά, πουλιά. Ενδεχόμενα η ευρύτερη περιοχή να ταυτίζεται με την περιοχή όπου τελούνταν το μεγάλο παζάρι των Δημητρίων.
"Στα βυζαντινά χρόνια, ο χώρος της σημερινής Σταυρούπολης και δυτικότερα είναι το μέρος όπου ετελούντο τα Δημήτρια (...) Η ευρύτερη περιοχή γύρω από τη Σταυρούπολη ήταν ο πιο σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος της Κεντρικής Μακεδονίας. Εδώ ενώνονται δύο μεγάλοι δρόμοι. Η Εγνατία οδός, από το Δυρράχιο στα Κύψελα που την ξέρει όλος ο κόσμος, και ο μέγας βόρειος δρόμος των επιδρομών από τη Χρυσή και τη Ληταία πύλες της Θεσσαλονίκης έως το Σίρμιο, στην περιοχή του Βελιγραδίου. Οι δύο δρόμοι ενώνονται εδώ. Καταλαβαίνετε λοιπόν την εμπορική σημασία του τόπου, που βέβαια οι βυζαντινοί δεν άφησαν να πάει χαμένη"
. Π. Θεοδωρίδης, από το βιβλίο του Σ. Λαζαρίδη "Από το Βαρδάρι ως το Λεμπέτ"
πού βρίσκεται;
Βρίσκεται επάνω στην οδό Λαγκαδά, παλαιότατο και σημαντικότατο οδικό άξονα της δυτικής Θεσσαλονίκης που ενώνει το κέντρο της πόλης και το λιμάνι με την ενδοχώρα. Βρίσκεται στο κέντρο σήμερα της δυτικής Θεσσαλονίκης μίας περιοχής με πληθυσμό μισό εκατομμυρίο κατοίκους περίπου.
Στο νότιο όριο της έκτασης κάτω από την οδό Δαβάκη, είναι διευθετημένο ρέμα (ο λοξός λάκκος) που ενώνεται υπόγεια με τον Δενδροπόταμο. Η περιοχή της Νεάπολης που βρίσκεται νότια είναι ιδιαίτερα πυκνοδομημένη.
Δυτικά διέρχεται η οδός Λαγκαδά (με πλάτος οδοστρώματος 45 μ. περίπου) που χωρίζει το στρατόπεδο από την Τερψιθέα, μια περιοχή με ικανοποιητικούς όρους δόμησης.
Βόρεια βρίσκεται η συνοικία των Νεοκτίστων με μεγάλο συντελεστή δόμησης και έλλειψη ελεύθερων χώρων, η οποία διαχωρίζεται από το χώρο του στρατοπέδου από μία ζώνη γηπέδων.
Ανατολικά βρίσκεται μία επίσης πυκνοκατοικημένη γειτονιά η οποία ξεκινά από την οδό Παύλου Μελά, έναν τοπικής σημασίας μονόδρομο.
η πρόσφατη ιστορία του στρατοπέδου
"Το στρατόπεδο δημιουργήθηκε το 1881 με αγορά από την Τουρκική Στρατιωτική Διεύθυνση 49 τουρκικών στρεμμάτων από τη συνολική έκταση 573 στρεμμάτων και 2 ελβεκίων ιδιοκτησίας της Σαφιγιέ Χανούμ, σύμφωνα με τον υπ΄αριθμό 24/1297/1881 του Τουρκικού Κτηματολογίου. Η έκταση αυτή αντιστοιχεί στο νότιο τμήμα του σημερινού στρατοπέδου." *
Τότε χτίστηκαν τα δύο μεγάλα επιμήκη κτίρια, το τζαμί επί της οδού Λαγκαδά, και κάποια άλλα κτίρια προσανατολισμένα όλα επάνω στους άξονες Βορρά-νότου, ανατολής-δύσης, εκτός από το οθωμανικό τέμενος που είναι στραμμένο προς τη Μέκκα (πιθανή χρονολογία κατασκευής του τεμένους 1905).
- 1912 ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο Ελληνικό κράτος, συμμαχικά στρατεύματα, 1917 πυρκαγιά, μικρασιατική καταστροφή 1922, εγκατάσταση στην περιοχή προσφυγικών οικισμών για στέγαση πυροπαθών και προσφύγων. Επέκταση του στρατοπέδου προς το βορρά με ενσωμάτωση νέας έκτασης μέχρι την οδό Π. Λεβαντή(ιδιοκτησίας αρχικά Σαούλ Μοδιάνο)
- 1940-44 ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, τόπος εκτελέσεων και βασανισμών
- πέρασε στον ελληνικό στρατό όπου ανήκει ακόμα. Σταδιακά σε αυτά τα χρόνια προέκυψε απομάκρυνση των στρατιωτικών δραστηριοτήτων και εγκατάληψη του χώρου.
Από την πρώτη περίοδο του στρατοπέδου (τέλη 19ου αι. -1912) σε σχέση με τα κτίρια σημειώνουμε:
" Από τα σωζόμενα κτίρια διακρίνουμε τέσσερις κύριους κτιριακούς τύπους ανάλογα με τα ιδιαίτερα μορφολογικά, τυπολογικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά τους. Πρόκειται για το τζαμί, το κτίριο της ταξιαρχίας (που τμήμα του κατεδαφίστηκε για τη διαπλάτυνση Λαγκαδά), τα εκλεκτικιστικά κτίσματα των στρατώνων και τα κτίσματα των στάβλων, που διασώζουν έως σήμερα τον εξοπλισμό τους. Σημειώνεται ότι όλα τα κτίσματα έχουν δεχθεί επεμβάσεις μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας, στην εσωτερική τους οργάνωση ή στην κατασκε
υαστική τους δομή"Σ ε σχέση με τα κτίρια της επόμενης περιόδου μέχρι το 1944:
"Διακρίνονται τουλάχιστον οκτώ τύποι κτισμάτων, μονώροφων στην πλειοψηφία τους, που ανεγείρονται σταδιακά για την κάλυψη διαφορετικών αναγκών (εσταβλισμού, αποθήκευσης, συντήρησης οχημάτων και διοίκησης)...Πρόκειται για επιμήκη μονώροφα κτίσματα απλής μορφής ..ικανά να στεγάσουν διάφορες χρήσεις (στρατωνισμό, αποθήκη, συνεργείο οχημάτων κ.τ.λ.)**
*Μαρία Λιλιμπάκη, Αστικές Αναπλάσεις. Το Στρατόπεδο Παύλου ΜελάΥΠΕΧΩΔΕ - Οργανισμός ρυθμιστικού σχεδίου και προστασίας περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης, ΑΠΘ, Περιβάλλον και εκπαίδευση, Συμβολή στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση για τα προβλήματα της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη Μάϊος 1997
**Στοιχεία σε σχέση με τα υφιστάμενα κτίρια και την ιστορία το χώρου από την εισήγηση της Α. Σ. Πάλλη, αρχιτέκτονα, ΜSc στην αποκατάσταση Μνημείων πολιτισμού, υπάλληλος Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμου Σταυρούπολης
και από το "Σχέδιο αξιοποίησης του στρατοπέδου Παύλου Μελά" του Ν. Σουλάκη Δρ. αρχιτέκτων Μηχ.
φωτογραφία: αρχείο Γιάννη Μέγα
από το λεύκωμα "δι εγκαταστάσεως" του Σπύρου Λαζαρίδη
Σημείωση:
Μέσα στο χώρο του στρατοπέδου βρίσκονται σήμερα διάσπαρτες μαρμάρινες ταφόπλακες πλάκες, πιθανά μεταφερμένες από το Εβραϊκό νεκροταφείο.
νομοθεσία
Ο νόμος 1561/85 για το Ρυθμιστικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης προέβλεπε την απομάκρυνση των στρατοπέδων από το πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης για την εξασφάλιση ελεύθερων χώρων (Άρθρο 14, εδάφιο 3.1.8)
Το στρατόπεδο Παύλου Μελά προορίζεται να λειτουργήσει ως υπερτοπικός πόλος πρασίνου - ελεύθερων χώρων - αθλητικών και πολιτιστικών εγκαταστάσεων με επαναχρησιμοποίηση των σημαντικότερων παλαιών στρατιωτικών κτιρίων.
Σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο Αριθ.: 2745/99, ΦΕΚ 224 Α΄/99, Ν 2745/27-10-99, προβλέπεται απόδοση τουλάχιστον του 50 % της έκτασης για αστικό πράσινο.
Στο άρθρο 3 του ν. 2745/99 (ΦΕΚ 224 Α΄/99) προβλέπεται ότι το ποσοστό της πολεοδομημένης γης που θα αποδοθεί στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μπορεί να είναι στο ίδιο το υπό μελέτη στρατόπεδο ή άλλο ή ακόμη και σε άλλη έκταση του Δημοσίου.
η εικόνα της Δυτικής Θεσσαλονίκης
Η μαζική ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε κάπου στο ΄60 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικό της ανάπτυξης της πόλης η έλλειψη συνολικού σχεδιασμού, η αποσπασματικότητα, η κοντόφθαλμη λογική κάλυψης αναγκών και μεγιστοποίησης ιδιωτικού κέρδους. Αποτέλεσμα η κακή ποιότητα της καθημερινής ζωής των κατοίκων. Μέγιστα προβλήματα της πόλης η αέρια ρύπανση, η ποιότητα των υδάτων (Θερμαϊκός, ποτάμια, λίμνες της ευρύτερης περιοχής), κυκλοφοριακό, έλλειψη ελεύθερων χώρων, ηχορύπανση, τσιμεντοποίηση της επιφάνειας της πόλης και άλλα οικονομικής ή άλλης φύσης..
"Περιδιαβάζοντας κανείς στο χώρο της σημερινής ελληνικής πόλης και στο περιαστικό της περίβλημα, ανάμεσα στις άλλες εμπειρίες που αποκομίζει, μένει με μία αόριστη εντύπωση ότι οι τόποι τούτοι βρίσκονται σε μία μεταβατική κατάσταση. Μάλιστα αυτή η αίσθηση προκαλείται από τη θεώρηση και του χώρου και του ανθρώπινου παράγοντα.....το σύνολο είναι ένας σωρός είναι μη σύνολο, είναι ασύμβατοι "λίθοι και πλίνθοι και κέραμοι..." Αυτό είναι το συχνότερο συναντώμενο τοπίο της ελληνικής πόλης....Μήπως μάλιστα αυτή η κατάσταση είναι παγιωμένη και δεν είναι μεταβατική όπως αρχικά υποπτευθήκαμε; Αυτό όμως θα ήταν τότε η κατάρρευση των προσδοκιών μας. Εάν η εικόνα που βλέπουμε είναι τελική και παγιωμένη, αυτό θα ήταν το τέλος της αρχιτεκτονικής, της πολεοδομίας, της τέχνης, του πολιτισμού. Κοντολογίς είμαστε χαμένοι...Δεν μας μένει λοιπόν παρά να είμαστε αισιόδοξοι και να ενισχύουμε την υπόθεση για τη μεταβατική κατάσταση της ελληνικής πόλης....."
απόσπασμα από τον πρόλογο του Α.Αραβαντινού από το βιβλίο "Τα νέα αστικά τοπία και η ελληνική πόλη" επιμέλεια: Άσπα Γοσπονδίνη, Ηλίας Μπεριάτος
οι άνθρωποι της περιοχής
Οι κάτοικοι των δυτικών συνοικιών, είναι κυρίως μετανάστες, εσωτερικοί από την υπόλοιπη Μακεδονία, οικονομικοί από τις γύρω βαλκανικές χώρες, πολιτικοί μετανάστες, επαναπατρισμένοι έλληνες(;). Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει αρκετή ανομοιογένεια στη σύσταση του πληθυσμού σε σχέση με τον τόπο καταγωγής και τον πολιτισμό που μεταφέρεται από αυτό τον παράγοντα. Η γενιά με ηλικία 40-45 είναι η πρώτη γενιά κατοίκων που γεννήθηκαν εδώ. Επειδή η μετανάστευση συνεχίζεται ακόμα, πολλά από τα νέα παιδιά έχουν βρεθεί εδώ έχοντας άλλη μητρική γλώσσα.
Οικονομικά οι κάτοικοι της δυτικής Θεσσαλονίκης, ανήκουν κυρίως στη μέση και εργατική τάξη.
Η κοινωνική ζωή δεν σχετίζεται ακόμα ιδιαίτερα με τον δημόσιο χώρο.
στοιχεία αέριας ρύπανσης
"Η ποιότητα ατμόσφαιρας στη Θεσσαλονίκη
Για την ατμοσφαιρική ρύπανση της Θεσσαλονίκης προκύπτει ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας οι συγκεντρώσεις:
· του μονοξειδίου του άνθρακα (CO), του μολύβδου (Pb), του διοξειδίου του θείου (SO2) μειώθηκαν σε πολύ μεγάλο ποσοστό και βρίσκονται σήμερα σε επίπεδα κάτω από τα όρια ποιότητας της ατμόσφαιρας της ΕΕ, στις περισσότερες των περιπτώσεων
. των αιωρουμένων σωματιδίων PM10 (εισπνεύσιμα σωματίδια με αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη των 10 μm) μειώθηκαν σε κάποιο βαθμό, αλλά εξακολουθούν να βρίσκονται σε επίπεδα ψηλότερα από τα ισχύοντα και τα νέα όρια.
· του διοξειδίου του αζώτου (NO2) παρουσίασαν σταθεροποίηση με μικρή ανοδική τάση και τείνουν να έχουν υπερβάσεις των νέων ορίων
· του όζοντος (Ο3) παρουσίασαν σταθεροποίηση με μικρή ανοδική τάση, ιδίως στις περιοχές, που είναι εκτός πολεοδομικού συγκροτήματος. ....
Η σημασία του πράσινου
Ένα από τα κατά προτεραιότητα μέτρα ανάσχεσης της υποβάθμισης της ποιότητας ατμόσφαιρας και κατ' επέκταση της ποιότητας ζωής στην πόλη είναι η περιφρούρηση και αναβάθμιση των δημόσιων ελεύθερων χώρων με βασική επιλογή την αύξηση του πράσινου, διότι μεταξύ άλλων, βελτιώνονται οι κλιματικές συνθήκες ιδίως κατά την περίοδο καυσώνων, υποβοηθείται ο αερισμός της πόλης και διασπείρονται ευκολότερα οι ατμοσφαιρικοί ρύποι.
Από περιβαλλοντική και πολεοδομική άποψη, το θέμα του πράσινου είναι από τα κρισιμότερα. Σύμφωνα με μια άποψη, η δημιουργία ελεύθερων δημόσιων χώρων και πρασίνου υψηλής ποιότητας αναβαθμίζει πολύ περισσότερο μια αστική περιοχή απ' ότι η ίδρυση ενός πολιτιστικού κτιρίου.
Η αναβάθμιση και αύξηση του πράσινου δεν μπορεί να περιορίζεται σε ένα εγχείρημα «εξωραϊσμού» του δημόσιου χώρου, αλλά οφείλει να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την έλλειψη ελεύθερων και πράσινων χώρων επιδιώκοντας ταυτόχρονα την αντιμετώπιση γεωγραφικά εντοπισμένων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, με στόχο τη ριζική αναδιάρθρωση και αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και τη μείωση των γεωγραφικών και κοινωνικών ανισοτήτων, που σχετίζονται με αυτό.
" Πράσινο και ατμοσφαιρική ρύπανση στη ΘεσσαλονίκηΚώστας Νικολάου, Δρ. Χημικός Περιβαλλοντολόγος ΟΡΘ, Αν. Καθηγητής ΑΠΘ (ΠΔ407/80), Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών – Περιφ. Τμ. Κ. Δ. Μακεδονίαςστοιχεία από εισήγηση για την ημερίδα για το στρατόπεδο Παύλου Μελά "Από το χακί στο πράσινο", Δήμος Σταυρούπολης, Θεσσαλονίκη 31 Μαϊου 2007
τμ πρασίνου / κάτοικο
"Για να είναι αποτελεσματική η επίδραση της βλάστησης στον ενεργειακό ισολογισμό μιας πόλης απαιτείται μια αναλογία, καλώς κατανεμημένου πράσινου 15-20 τ.μ. ανά κάτοικο (Ντάφης 2001). (...)
Όσο χαμηλότερη είναι η ανά κάτοικο αναλογία πρασίνου σε μια πόλη τόσο πιο δύσκολα είναι τα πράγματα. Η παγκόσμια οργάνωση υγείας του ΟΗΕ θέτει ως ελάχιστο αποδεκτό όριο τα 8-10 τ.μ. ανά κάτοικο. Το Π.Σ. Θεσσαλονίκης βρίσκεται μακριά από το όριο αυτό.
Σύμφωνα με το «Στρατηγικό Σχέδιο Βιώσιμης Ανάπτυξης της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης» οι αστικοί υπαίθριοι χώροι στο ΠΣΘ είναι 2,73 τ.μ./κάτοικο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Α΄ σταδίου του Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου για το Πράσινο στη Θεσσαλονίκη (Παπαμίχος κ.ά. 2004) η αναλογία πρασίνου για το Π.Σ. Θεσσαλονίκης είναι η ακόλουθη:
ΔήμοιΠ.Σ. Θεσσαλονίκης 5,04 τ.μ./κάτοικο
Δήμος Θεσσαλονίκης (2,70)* 2,15 τ.μ./κάτοικο
-װ- Αγ. Παύλου - 2,88 τ.μ./κάτοικο
-װ-Αμπελοκήπων - 5,96 τ.μ./κάτοικο
-װ- Ελευθερίου (2,2)* 0,83 τ.μ./κάτοικο
-װ- Ευόσμου 6,27 τ.μ./κάτοικο
-װ- Καλαμαριάς (5,6)* 5,58 τ.μ./κάτοικο
-װ- Μενεμένης (~ 5,0)* 14,35 τ.μ./κάτοικο
-װ- Νεαπόλεως (2,0)* 0,99 τ.μ./κάτοικο
-װ- Πανοράματος - 26,87 τ.μ./κάτοικο
-װ- Πολίχνης (5,10)* 8,71 τ.μ./κάτοικο
-װ- Πυλαίας ( ; ,73)* 10,55 τ.μ./κάτοικο
-װ- Σταυρούπολης (3,80)* 14,33** τ.μ./κάτοικο
-װ- Συκεών (3,00)* 3,08 τ.μ./κάτοικο
-װ- Τριανδρίας (0,84)* 1,06 τ.μ./κάτοικο
Δ.Δ Ευκαρπίας _ 5,00 τ.μ./κάτοικο
Δ.Δ Πεύκων _ 30,62 τ.μ./κάτοικο
*Εκτιμήσεις Υπηρεσιών Πρασίνου Δήμων
** με απόδοση του χώρου του στρατοπέδου;
Οι χώροι αυτοί δεν σημαίνει ότι έχουν τα χαρακτηριστικά καλοσχεδιασμένων και λειτουργικών από κάθε άποψη χώρων πρασίνου και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που αυτοί δέχονται έντονες πιέσεις για αλλαγή χρήσης. Στις εκτιμήσεις της επιστημονικής ομάδας για τη σύνταξη του Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδίου για το Πράσινο στη Θεσσαλονίκη δεν περιλαμβάνονται οι δενδροστοιχίες.
"Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΤΟ Π.Σ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ , Θ. Δ. ΖΑΓΚΑΣ, Αν. καθηγητής Α.Π.Θ.Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο ΘεσσαλονίκηςΤμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Εργαστήριο Δασοκομίας - θεσσαλονίκη
"Και μόνον η μετατροπή των στρατοπέδων αυτών σε αστικά πάρκα θα διπλασίαζε το κατά κεφαλή πράσινο για τους κατοίκους του Π.Σ.Τα στρατόπεδα συνιστούν κομβικά στοιχεία για ευρύτερες αστικές αναπλάσεις και η δυνατότητα αυτή δδεν πρέπει να θυσιαστεί σε καμιά άλλη σκοπιμότητα.
Θα πρέπει να αποτραπεί με κάθε τρόπο είτε η δόμηση με αντιπαροχή είτε ο κατακερματισμός των εκτάσεων και παραχώρησης τμημάτων στους όμορους δήμους. "
Ν. Παπαμίχος, Πολεοδόμος, αναπληρωτής καθηγητής
τ.μ. πρασίνου /κάτοικο σε άλλες πόλεις
Αθήνα 2,55
Θεσσαλονίκη 2,73
Παρίσι 8,54
Ρώμη 9,00
Λονδίνο 9,00
Βερολίνο 13,00
Άμστερνταμ 27,00
στοιχεία ΥΠΕΧΩΔΕ 1994
άλλα πάρκα
Αστικοί Κήποι & Πάρκα-Διεθνής εμπειρία.
Ένα ειδυλλιακό καταφύγιο στο κέντρο της πόλης.(central Park-Μανχαταν)
Διαχείριση πράσινων χώρων στο Βερολίνο
parc de la villette
ΠΑΡΚΑ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ
Hyde Park 1.420 στρέμματα
Kensington Gardens 1.100 στρέμματα
Bushy Park 4.400 στρέμματα
Green Park 212 στρέμματα
Greenwich Park 740 στρέμματα
Regent's Park 1.948 στρέμματα
Richmond Park 9.550 στρέμματα
Kew Royal Botanic Gardens1.200 στρέμματα
Buckingham Palace Garden 170 στρέμματα
Hampstead Heath & Kenwood 3.650 στρέμματα *
*στοιχεία από τη μελέτη "μύθοι και πραγματικότες για το μητροπολιτικό πάρκο του ελληνικού" Εργαστήριο αστικού περιβάλλοντος ΕΜΠ, Σχολή Αρχιτεκτόνων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
το δυτικό τόξο
Τις τελευταίες δεκαετίες η φράση ακούγεται περιστασιακά, προεκλογικά, γενικόλογα, αφηρημένα, σχεδόν ποιητικά. "Δυτικό τόξο" χαρακτηρίστηκε το δίκτυο ελεύθερων χώρων της δυτικής Θεσσαλονίκης με κέντρα τα στρατόπεδα , και άξονα τον Δενδροπόταμο. Η ανάπτυξη ενός τέτοιου δικτύου μπορεί να αντισταθμίσει τα περιβαλλοντικά προβλήματα της δυτικής Θεσσαλονίκης, να βελτιώσει την ζωή των κατοίκων, να ενοποιήσει ουσιαστικά και όχι θεωρητικά τις δυτικές δυνοικίες.
αρνητικά σημεία του χώρου
Η εγκατάσταση του υποσταθμού της ΔΕΗ στη βοριοδυτική γωνία του στρατοπέδου έχει αφήσει πολλά ερωτηματικά στους κατοίκους της περιοχής, σε σχέση με την υγεία τους.
Οι κεραίες που είναι εγκατεστημένες στο κτίριο του ΟΤΕ ακριβώς απέναντι από το οθωμανικό τέμενος δημιουργούν αντίστοιχες απορείες.
Σε πολλά σημεία του χώρου έχουν συγκεντρωθεί οικοδομικά μπάζα, είτε από την εργολαβία της οδού Λαγκαδά, είτε από ιδιώτες. Μεγάλος όγκος μπάζων έχει συγκεντρωθεί στην νοτιοδυτική ελεύθερη έκταση του στρατοπέδου, τα οποία έχουν ισοπεδωθεί. Μεγάλο τμήμα των μπάζων αυτών είναι οι πέτρες της παλιάς περίφραξης του χώρου. Τα σημεία αυτά θα πρέπει να προσδιοριστούν, και να προγραμματιστεί η εξυγίανσή τους.
Τα τελευταία χρόνια κεντρικό σημείο του στρατοπέδου χρησιμοποιείται από την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου Σταυρούπολης σαν τόπος απόθεσης ογκωδών αντικειμένων. Έχει προγραμματιστεί η άμεση απομάκρυνση των όγκων των απορριμάτων και η εξυπνότερη διαχείριση του ζητήματος.
Απαιτείται έλεγχος του χώρου για προσδιορισμό και απομάκρυνση επικίνδυνων στοιχείων (έλεγχος των υπόγειων υδάτων, επικίνδυνα αντικείμενα όπως νατοϊκά συρματοπλέγματα, πιθανή ύπαρξη πυρομαχικών, τρύπες στο έδαφος από βόθρους ή άλλες κατασκευές, κλπ) προκειμένου να χαρακτηριστεί ο χώρος ασφαλής.
πώς θα είναι το πάρκο;
Οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης δεν έχουν πρόσβαση σε κάποιο μεγάλο ελεύθερο χώρο ή πάρκο (με εξαίρεση το χώρο των πανεπιστημίων, το δάσος του Σεϊχ-Σού και την παραλία;)*.
Όλοι αρχικά συμφωνούν ότι αυτό που χρειάζονται οι πόλεις μας είναι πράσινο, όχι αυτοκίνητο, όχι δόμηση. Μπαίνουν έτσι από την αρχή κάποια δεδομένα. Το μέλλον της πόλης σχεδιάζεται στο παρόν, και ο χαρακτήρας αυτού του πάρκου μπορεί να δώσει το στίγμα της Δυτικής Θεσσαλονίκης.
*τα πάρκα που δεν έχουμε
πόσο μεγάλο θα είναι το πάρκο του Παύλου Μελά;
Κάποια τμήματα της έκτασης αποδόθηκαν στους γύρω δήμους για την ανέγερση σχολείου και χώρων αθλητισμού και πρασίνου, επίσης σε τμήμα της έγινε από τη ΔΕΗ εγκατάσταση υποσταθμού.
Στοιχεία οικοπέδου - υφιστάμενη κατάσταση
Εμβαδόν οικοπέδου 363,6 στρεμμάτα*
*στοιχεία από τη μελέτη "Σχέδιο αξιοποίησης στρατοπέδου Παύλου Μελά", Νίκος Σουλάκης, Δρ αρχιτέκτων μηχανικός
Ανάλογου μεγέθους είναι η έκταση από την Εγνατία μέχρι την παραλία και από την Αριστοτέλους μέχρι τη Γούναρη.
μορφή
"Ανακαλύπτοντας το φυσικό τοπίο μέσα στην πόλη"
Οικολογική αποκατάσταση και ανάδειξη του υφιστάμενου φυσικού τοπίουδάσος - ρέμα - λιβάδι - καλλιέργειες
Ο χώρος αντιμετωπίζεται σαν εννιαίος και συνεχής. Προτείνεται μεγιστοποίηση της επιφάνειας φύτευσης, και σύνδεση με τους γύρω αδόμητους και πράσινους χώρους.
Επαναφορά του ανάγλυφου του εδάφους στην αρχική του κατάσταση, όπου αυτό είναι εφικτό, όπου δηλαδή δεν υπάρχει πρόβλημα με τα διατηρούμενα κτίρια και δέντρα .
κτίρια
Στην παρούσα πρόταση προτείνεται επανάχρηση των υφιστάμενων κτιρίων μετά από εργασίες αποκατάστασης , με ελευθερία στο χειρισμό των μη διατηρητέων κτιρίων. Κάποια δηλαδή μπορούν να κατεδαφιστούν εντελώς. Σε καμία περίπτωση δεν αυξάνεται η δόμηση, οι ημιυπαίθριοι (δηλαδή οι υπόστεγοι χώροι) και η κάλυψη.
Υφιστάμενη κατάσταση
Δόμηση:
Κτίρια 27.890 τ.μ.
Υπόστεγοι χώροι 7.557 τ.μ.
Υπόγειοι χώροι -
Κάλυψη:
Κτίρια 22.879 τ.μ.
ποσοστό κάλυψης 6,3 %*
*στοιχείo από τη μελέτη "Σχέδιο αξιοποίησης στρατοπέδου Παύλου Μελά", Νίκος Σουλάκης, Δρ αρχιτέκτων
σύνδεση με τον αστικό ιστό
Γίνεται σύνδεση με τον υφιστάμενο αστικό ιστό, στις προεκτάσεις των δρόμων των γύρω περιοχών οργανώνεται ένα δίκτυο πεζοδρόμων, που ακολουθεί καμπύλες διαδρομές επάνω στο ανάγλυφο του εδάφους και ενώνει τις περιοχές γύρω από το στρατόπεδο. Οι προεκτάσεις αυτές σχετίζονται με βασικές οδικές αρτηρίες (Καραολή και Δημητρίου), Κολοκοτρώνη, ή με άλλες οδούς που μπορούν να μετατραπούν σε πεζόδρομους, ή έστω μπορούν να προσφέρουν φαρδύ πεζοδρόμιο ή ποδηλατόδρομο. Κάποιες από αυτές τις διαδρομές μπορούν ακόμα και τη νύχτα να παρέχουν συνθήκες ασφάλειας με φωτισμό και χρήσεις χωροθετημένες επάνω τους.
κίνηση μέσα και γύρω από το πάρκο, στάθμευση
Μέσα από τη πρόταση προβλέπεται ο κύριος χώρος να είναι μόνο για πεζούς και ποδήλατα. Υπάρχει δυνατότητα να μπεί αυτοκίνητο σε συνθήκες ανάγκης και ανεφοδιασμού. Ποδήλατα μπορούν να παρέχονται επι τόπου.
Σε σχέση με τη στάθμευση προτείνεται το αυτοκίνητο να παραμείνει περιφερειακά, σε πρώτο στάδιο σε υπέργειο χώρο, σε επόμενο στάδιο σε υπόγειο χώρο. Προτεινόμενες θέσεις η μεγάλη νοτιοδυτική έκταση στη γωνία της οδού Λαγκαδά με Δαβάκη μπροστά στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, και μία μικρότερη περιοχή στη βορειοδυτική γωνία, κάτω από το χώρο του ποδοσφαιρικού γηπέδου του Παύλου Μελά.
Προβλέπονται δύο στάσεις μετρό επάνω στην οδό Λαγκαδά με τις οποίες κάποιος θα μπορεί να προσεγγίσει το χώρο, μία μπροστά στην παλιά νοτιοδυτική πύλη του στρατοπέδου, και μία προς την υπόγεια διάβαση των Νεοκτίστων. Οι στάσεις σχετίζονται με τους υπόγειους χώρους στάθμευσης. Για την σύνδεση της Πολίχνης με την περιοχή των Νεοκτίστων απαιτείται διαδημοτική κυκλοφοριακή μελέτη.
χλωρίδα
Η χλωρίδα αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο δενδροφυτεύσεις πεύκης τραχείας που φυτεύθηκε πριν 50 χρόνια. Αυτά τα μεγάλα δέντρα οριοθετούν εσωτερικούς δρόμους δημιουργούν σε κάποια σημεία φυτοφράχτη, και σχηματίζουν δύο άλση, το ένα στην βορειοανατολική γωνία και το άλλο -μικρότερης ηλικίας- στο κέντρο το χώρου. Υπάρχουν επίσης δάφνες, ευκάλυπτοι, καλλωπιστική δαμασκηνιά, ακακία κοινή και Κωνσταντινουπόλεως, σφενδάμια, κυπαρίσσια πλαγιόκλαδα, αείλανθοι, πικροδάφνες, αγγελικές, σπάρτα, αριζόνικα, τούγιες, και άλλα είδη.
Το πράσινο είναι το κυρίαρχο στοιχείο της πρότασης.
Μπορεί η θέση για το πράσινο να ξεκινά από το να αναπτυχθεί ένα φυσικό σύστημα από μόνο του μέχρι τη δημιουργία ενός βοτανικού κήπου ο οποίος θα αποτελέσει την "κιβωτό της ελληνικής χλωρίδας", αλλά και άλλων θεματικών ενοτήτων από τον κόσμο των φυτών, όπως δενδρώνες, οπωροφόρα, λαχανόκηπους, κήπος υγροτόπων, εκπαιδευτικούς κήπους με χρήσιμα φυτά, αρωματικά, φαρμακευτικά, ελαιοδοτικά, ινοφόρα, φυτά για βιοκαύσιμα, θερμοκήπια όπου θα φιλοξενούνται φυτά τροπικά, παχύφυτα, κάκτοι σαρκοφάγα, αρχέγονα φυτά.
Βάζοντας σα παράμετρο την εναρμόνιση με το υγιές κοντινό φυσικό τοπίο και το κόστος συντήρησης επιλέγεται μία μέση κατεύθυνση. Από τη μελέτη προτείνεται φύτευση με μεγάλα αιωνόβια δέντρα κυρίως περιφερειακά ώστε να δημιουργηθούν οπτικά φράγματα από τις γύρω πολυκατοικίες, και ηχοφράγματα προς τις μεγάλες οδούς. Σα βασικά είδη προτείνονται το πλατάνι και η υγράμπαρη κυρίως στο ίχνος του ρέματος. Προς το εσωτερικό του πάρκου διαμορφώνονται ξέφωτα με μεμονωμένα δέντρα, αλέες, πλατώματα με καλλιέργειες, κήποι, εκτάσεις που μπορούν να αποτελούν πεδίο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των γύρω σχολείων.
Ελαιώνες, αμυγδαλιές, πέργκολες με κληματαριές και αναρριχώμενες τριανταφυλλιές, οπωρώνες από πορτοκαλιές, λεμονιές, μανταρινιές, αχλαδιές, βερικοκιές και ακόμα βολβοί όπως ανεμώνες, κυκλάμινα, νάρκισσοι, υάκινθοι, ίριδες, ορχιδέες, που ανθίζουν διαδοχικά μέσα στο χρόνο από τον χειμώνα εώς και την άνοιξη ακόμη και το καλοκαίρι. Προτείνονται επίσης κήποι αρωματικών, παχύφυτων και κακτοειδών. Η μίξη μίας μεγάλης ποικιλίας προτεινόμενων φυτών σε "φυσική " διάταξη, έχει σα στόχο να δώσει το όμορφο αποτέλεσμα των τυπικών μεσογειακών οικοσυστημάτων.*
* στοιχεία από κ.Μαρία Κουλούρη, γεωπόνο
Πρώτη εκτίμηση για προτεινόμενα είδη δένδρων για την έκταση του πάρκου
αειθαλή:
δρυς-βελανιδιά
ελιά
πεύκα
κυπαρρίσι
ελέαγνος (τζιτζιφιά)
φυλλοβόλα:
πλατάνι
υγράμπαρη (μοιάζει με πλατάνι, πορτοκαλοκίτρινο το φθινόπωρο)
φλαμουριά (άρωμα και άσπρα λουλούδια την άνοιξη, τσάϊ)
σφένδαμος (κόκκινο)
λιριόδενδρο (κίτρινο λουλούδι)
κατάλπη (τεράστια φύλλα σε σχήμα καρδιάς, λουλούδια λευκά, αλλάζει την κλίμακα)
κερκίδα (φουξ λουλούδια την άνοιξη, στρόγγυλο φύλλο)
μουριά (σκιά, καρποί)
ροδακινιά (καρποί)
συκιά (καρποί )
ροδιά (καρποί)
αμυγδαλιά (καρποί)
κράτεγος (κόκκινο, κάνει καρπούς που προσελκύουν πουλιά)
"Σχεδιάζοντας με τη «φύση»Με το σχεδιασμό του φυσικού τόπου, εισερχόμαστε σε μια διαδικασία επιβολής ενός συστήματος ελέγχου, απέναντι σεό,τι εξ ορισμού δηλώνεται ως «αυτοφυές». Καλούμαστε συνεπώς, να επιβάλουμε ελεγκτικούς κανόνες σε φυσικάστοιχεία, όπως δένδρα, θάμνοι κλπ "
ανακαλύπτοντας το φυσικό τοπίο στο δημόσιο χώρο
Σπουδάστρια: Άντα ΠαπανακλήΑθήνα, Σεπτέμβριος 2005
πανίδα
Τα πρώτα είδη ζώων που θα εγκατασταθούν, είναι τα πουλιά. Ήδη κατά εποχές βρίσκουν καταφύγιο τσαλαπετεινοί, γερακίνες, καμπίσιες πέρδικες, καθώς και άλλα είδη που ζούν στην πόλη, όπως καστανοκέφαλος γλάρος, σπουργίτης, δεκαοχτούρα.
Δεν έχει γίνει καταγραφή για τα άλλα είδη που ζουν στο χώρο.
(οι φωτογραφίες με τον τσαλαπετεινό είναι μπροστά στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας)
Τα παρακάτω είδη πουλιών έχουν καταγραφεί στο δέλτα του Δενδροπόταμου, σε μικρή απόσταση από το χώρο του στρατοπέδου:
Κορμοράνος
Λαγγόνα
Νανοβουτηχτάρι
Σκουφοβουτηχτάρι
Φοινικόπτερο (φλαμίνγκο)
Αργυροτσικνιάς
Σταχτοτσικνιάς
Βαρβάρα
Κιρκίρι
Σφυριχτάρι
Νερόκοτα
Φαλαρίδα
Αβοκέτα
Γερακίνα
Ξεφτέρι
Βραχοκιρκίνεζο
Κοκκινοσκέλης
Καστανοκέφαλος Γλάρος
Μαυροκέφαλος Γλάρος
Ασημόγλαρος
Νανόγλαρος
Καμπίσια Πέρδικα
Δεκαοχτούρα
Ψαρόνι
Σπουργίτης
πηγή: ΕΚΠΑΖ - Σταύρος Καλπάκης, γεωπόνος
υδάτινοι πόροι
Επαναχάραξη της πορείας του ρέματος που αποτελούσε το νότιο όριο του στρατοπέδου (λοξός λάκκος) και αξιοποίηση των υδάτινων πόρων –βρόχινα, και του νερού που διέρχεται αυτή τη στιγμή από τον υπόγειο αγωγό κάτω από την οδό Δαβάκη - μέσα από δημιουργία δικτύου συλλογής νερού και διανομής του σε φυτεύσεις.
υλικά
Αναστρέψιμες κατασκευές, εφήμερες, χρήση φυσικών υλικών για τη διαμόρφωση διαδρομών ή άλλων επιφανειών, πλατωμάτων, πλατειών, χώρων στάθμευσης.
διαχείριση απορριμάτων
Ο χώρος του πάρκου μπορεί να λειτουργήσει σα πρότυπο σε αυτό το θέμα, με γνώμονα τις τρέχουσες απόψεις για ανακύκλωση και διαχείριση απορριμάτων.
προτεινόμενες χρήσεις
Προτείνονται δράσεις στεγασμένες ή υπαίθριες που να αναφέρονται στο σύνολο των κατοίκων της πόλης και όχι μόνο σε μικρές ειδικές ομάδες, ώστε να λειτουργεί ο χώρος σαν υπερτοπικός πόλος.
εφήμερο-αειφόρο
Ζητούμενα είναι η δυνατότητα εναλλακτικών χρήσεων του χώρου δηλαδή η μεταβλητότητα, η ποκιλία και η εξασφάλιση βιωσιμότητας.
Υπάρχει σχετικός πίνακας με τις προτεινόμενες χρήσεις αποτυπομένες
η πρόταση είναι υπό διαμόρφωση
ενέργεια
Διερεύνηση των ενεργειακών δυνατοτήτων του χώρου με στόχο την ενεργειακή αυτονομία του πάρκου. Τα κτίρια που είναι προσανατολισμένα προς το νότο μπορούν να δεχτούν φωτοβολταϊκά, καθώς επίσης μπορούν να γίνουν εφαρμογές γεωθερμίας, οι εγκαταστάσεις να συμβαδίζουν με την αρχή της εξοικονόμισης ενέργειας (ηλιακά φωτιστικά κλπ).
Ο χώρος στο σύνολό του μπορεί να αποτελέσει πεδίο εφαρμογής και έρευνας εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ένα ζωντανό παράδειγμα στον αστικό δημόσιο χώρο. Κάτι τέτοιο θα μειώσει το κόστος λειτουργίας.
βλέπε:
"ο ήλιος κινεί ένα ολόκληρο αεροδρόμιο"
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε επίπεδο δήμων:
Samso
http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=21.07.2007,id=63744292
http://energiakademiet.dk/images/imageupload/File/DK/Eksterne%20medier/tobhma_graesk_avis.pdf
http://www.energia.gr/article.asp?art_id=25341
http://www.energiakademiet.dk/default_uk.asp
Aη Στράτης
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_06/05/2008_1287386
http://www.ecocrete.gr/index.php?option=content&task=view&id=4619
http://www.kykladesnews.gr/Antagonismos-Milou-ke-Santorinis-gia-to-proto-prasino-nisi.html
Ανάβρα
http://www.e-tipos.com/newsitem?id=53548
http://www.chiosnews.com/cn1822009638230.asp
πόσο κοστίζει η συντήρηση του πάρκου;
Εξαρτάται. Σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, και με την προϋπόθεση ότι ο χώρος δεν παράγει τίποτα, το κόστος συντήρησης ανέρχεται κατά μέσο όρο στις 2.000€/στρέμμα κατ' έτος, σε βορειοευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα:
"Πουθενά στον κόσμο τα πάρκα και το πράσινο δεν καλύπτουν το κόστος συντήρησης και λειτουργίας τους. Η αυτοδιοίκηση και το κράτος καλύπτουν σε ποσοστό που υπερβαίνει συνήθως το 90% του συνολικού κόστους, τα λειτουργικά έξοδα και τη συντήρηση των πάρκων, των μεγάλων πλατειών, των δημοσίων κήπων και γενικά όλων των ελεύθερων δημόσιων χώρων, πράσινων ή μη. Έσοδα από επισκέπτες ή δραστηριότητες αποτελούν ελάχιστο τμήμα αυτών των προϋπολογισμών. Η ανταπόδοση έρχεται από το συνολικό όφελος για την πόλη και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Αξίζει να τονιστεί ότι ακόμη και σε χώρες όπου ιδιωτικοποιήθηκαν όλες οι βασικές υποδομές των πόλεων, η συντήρηση και λειτουργία των πάρκων παρέμεινε στις αρμοδιότητες του δημόσιου τομέα."
" Μύθοι και πραγματικότητες για το μητροπολιτικό πάρκο του Ελληνικού"
Σύμφωνα με άλλη άποψη αυτό το κόστος μπορεί να πέσει στα 250 ευρώ/στρέμμα κατ΄έτος, εφόσων μιλάμε για ένα φυσικό σύστημα, κοντά στην τοπική χλωρίδα.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση του πάρκου του Παύλου Μελά μπορούμε επίσης να μιλάμε για οικονομική ανταπόδοση από δράσεις που μπορούν να λάβουν μέρος στο χώρο, είτε πρόκειται για φεστιβάλ, εκμετάλευση χώρων αναψυχής, ή άλλες δράσεις για τις οποίες απαιτείται τεχνοοικονομική προσέγγιση.
βλέπε: Βιώσιμος Τουρισμός , αστικός τουρισμός,
ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ (02/05/2007)-ΥΠΕΧΩΔΕ
δομή λειτουργίας
Δημιουργία ειδικού φορέα οργάνωσης και διοίκησης του πάρκου, με στόχο τον προσδιορισμό της ταυτότητας του χώρου, την εξασφάλιση της οικονομικής του βιωσιμότητας και της ποιότητας των παροχών, την μέγιστη και βέλτιστη ανταποδοτικότητά του προς την πόλη.
Ώθηση για συμμετοχή των δημοτών. Μία εκδοχή θα ήταν ένας φορέας άμεσα εκλεγόμενος από τους δημότες (μετόχους;) κατά το παράδειγμα του Σάμσο (συμμετοχή δημοτών, διαφάνεια, δημοσιοποίηση στο διαδίκτυο, συνελεύσεις)
ασφάλεια
Σύμφωνα με την πρόταση το πάρκο αντιμετωπίζεται σαν ελεύθερος χώρος, δεν περιφράσεται, δημιουργούνται φυσικές είσοδοι από την διαμόρφωση του εδάφους και τις φυτεύσεις, προστατεύεται με όρους που ισχύουν για τους δημόσιους χώρους μέσα στις πόλεις.
Ενδεχόμενα χρειάζεται επαρκής φωτισμός τη διάρκεια της νύχτας, με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χωρίς υπερβολές και φωτορύπανση .
Η αύξηση της παρουσίας, δραστηριότητας, κίνησης των ανθρώπων αυξάνει την ασφάλεια σε σχέση με ένα περιφραγμένο και φαινομενικά άδειο τις νυχτερινές ώρες πάρκο.
ποιά θα είναι τα οφέλη από τη δημιουργία του πάρκου;
περιβαλλοντικά οφέλη:
μείωση θερμοκρασίας κατά 3-4 βαθμούς Κελσίου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες,
αισθητή βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής
κατακράτηση καπνού, σκόνης, αιωρούμενων σωματιδίων
φιλτράρισμα του μολυσμένου αέρα με την απορρόφηση διαφόρων οξειδίων
μείωση του θορύβου
ρύθμιση των ρευμάτων αέρα της πόλης
μείωση της διάβρωσης του εδάφουςσυγκράτηση και καταστροφή βακτηρίων που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα
δημιουργία περιβάλλοντος κατάλληλου για τη διαβίωση πουλιών και ζώων
συμβολή στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου
κοινωνικά οφέλη:
μείωση της εγκληματικότητας,
βελτίωση της ανθρώπινης ποιότητας ζωής
αύξηση της κοινωνικής συνεύρεσης
οικονομικά οφέλη:
δημιουργία νέων θέσεων εργασίας,
παροχή υπηρεσιών χαμηλού κόστους για τους κατοίκους της πόλης
οφέλη σε επίπεδο υγείας των κατοίκων της πόλης:
μείωση αναπνευστικών
καρδιακών νοσημάτων,
εγκεφαλικών,
καρκινοπαθειών, κλπ
σχετικές μελέτες
http://www.parks.ca.gov/pages/795/files/benefits%20final%20online%20v6-1-05.pdf
http://www.tpl.org/content_documents/parks_for_people_Jan2004.pdf
τα πάρκα που δεν έχουμε
Τα παρκα "φάρμακο" ζωής
κλείνοντας..
θα λέγαμε ότι η πρόταση για το μητροπολιτικό πάρκο Παύλου Μελά έχει στόχουςτην ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, της ιστορίας της περιοχής, με άξονα τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Χαρακτηρίζεται πεδίο έρευνας - εφαρμογής - προώθησης εναλλακτικών μορφών ενέργειας, και ταυτόχρονα ένα ζωντανό πεδίο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς φορείς όλων των βαθμίδων της πόλης.
Παράλληλα μπορεί να γίνει η καρδία της δυτικής Θεσσαλονίκης, ένας πόλος κοινωνικής δραστηριότητας με βάση τον πολιτισμό, την αναψυχή, τον υπαίθριο αθλητισμό, ο μοναδικός χώρος χωρίς αυτοκίνητο, ζωντανός στη διάρκεια της μέρας, ευέλικτος στη χρήση, φιλικός, με φαντασία επινοητικότητα και σεβασμό στον ιστορικό χαρακτήρα του τόπου.
Το κόστος κατασκευής συντήρησης απόδοσης των εγκαταστάσεων είναι σημαντικός παράγοντας που πρέπει να συνυπολογίζεται στο σχεδιασμό του πάρκου. Βασική είναι η δημιουργία φορέα με κέντρο το πάρκο και στόχο την υλοποίηση και συνέχειά του.
Η πρόταση είναι σε στάδιο εξέλιξης, δεν αποτελεί ακόμα επίσημη θέση του δήμου Σταυρούπολης . Υπάρχουν πιθανά ελλείψεις και λάθη που θα χαρούμε να διορθώσουμε μετά από επισήμανση.
Συνεργάζονται για τη διαμόρφωση της πρότασης:
Έφη Σειρά, αρχιτέκτονας ΑΠΘ, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Φώτης Τσακμάκης, αρχιτέκτονας ΑΠΘ
Άρης Μαβίδης, πτ. διοίκησης επιχειρήσεων, εκπαιδευτικός, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Νανά Χατζηαθανασιάδου, γεωπόνος, Τεχνική Υπηρεσία Δήμου Σταυρούπολης
Φάνια Περσάκη, γεωπόνος, Msc αρχιτεκτονικής τοπίου, Τεχνική υπηρεσία Δήμου Σταυρούπολης
Δήμος Χλωπτσιούδης, ιστορικός, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Αποστολία Παπαχρήστου, δικηγόρος, συνεργάτης Δήμου Σταυρούπολης
Ελένη Βαρβαρέζου, αρχιτέκτονας, Μsc πολεοδομίας ,Τεχνική υπηρεσία δήμου Σταυρούπολης
Δευτέρα 9 Φεβρουαρίου 2009
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)